Quản lý ngân sách nhà nước trên địa bàn huyện Cư Kuin, tỉnh Đắk Lắk

MỤC LỤC

Lời cam đoan
Lời cảm ơn
Danh mục chữ viết tắt
Danh mục các sơ đồ
Danh mục các bảng biểu
Phần m̉ đầu

CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ KINH NGHIỆM THỰC TIỄN VỀ
QUẢN LÝ NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC HUYỆN……………………………… 11
1.1 Lý luận về ngân sách nhà nước huyện ………………………………………. 11
1.1.1. Khái niệm ngân sách nhà nước huyện ……………………………………….. 11
1.1.2. Đặc điểm của ngân sách huyện ………………………………………………… 12
1.1.3. Vai trò của ngân sách nhà nước huyện ………………………………………. 13
1.1.4. Hệ thống ngân sách nhà nước huyện …………………………………………. 14
1.2 Lý luận về quản lý ngân sách nhà nước huyện …………………………… 16
1.2.1. Khái niệm quản lý ngân sách nhà nước huyện ……………………………. 16
1.2.2. Mục tiêu của quản lý ngân sách nhà nước huyện ………………………… 17
1.2.3. Nguyên tắc quản lý ngân sách nhà nước huyện …………………………… 21
1.2.4. Bộ máy quản lý ngân sách nhà nước huyện ……………………………….. 24
1.2.5. Nội dung quản lý ngân sách nhà nước huyện ……………………………… 24
1.2.6. Các nhân tố ảnh hửng đến quản lý ngân sách nhà nước huyện …….. 38
1.3 Kinh nghiệm quản lý ngân sách nhà nước của một số huyện khác
trong và ngoài tỉnh; bài học cho huyện Cư Kuin ……………………………… 42
1.3.1 Kinh nghiệm của một số huyện trong và ngoài tỉnh ……………………… 42
1.3.2 Bài học cho huyện Cư Kuin ……………………………………………………… 46
Tiểu kết chương 1 …………………………………………………………………………. 48

 

CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC
CỦA HUYỆN CƯ KUIN, TỈNH ĐẮK LẮK ……………………………………. 49
2.1 Khái quát về điều kiện tự nhiên, kinh tế – xã hội và bộ máy quản lý
ngân sách nhà nước của huyện Cư Kuin, tỉnh Đắk Lắk có ảnh hưởng đến
quản lý ngân sách nhà nước huyện ………………………………………………… 49
2.1.1 Đặc điểm về điều kiện tự nhiên ………………………………………………… 49
2.1.2 Đặc điểm về điều kiện kinh tế – xã hội ……………………………………….. 50
2.1.3 Bộ máy tổ chức quản lý ngân sách nhà nước của huyện. ………………. 52
2.2 Thực trạng công tác quản lý ngân sách nhà nước của huyện Cư Kuin,
tỉnh Đắk Lắk ………………………………………………………………………………… 56
2.2.1 Công tác lập dự toán ngân sách nhà nước của huyện Cư Kuin ……….. 56
2.2.2 Công tác chấp hành dự toán ngân sách nhà nước của huyện Cư Kuin 59
2.2.3 Công tác quyết toán ngân sách nhà nước của huyện Cư Kuin ………… 65
2.2.4 Công tác thanh tra, kiểm tra ngân sách nhà nước của huyện ………….. 66
2.3 Đánh giá thực trạng công tác quản lý ngân sách nhà nước của huyện
Cư Kuin, tỉnh Đắk Lắk …………………………………………………………………. 69
2.3.1 Những kết quả đạt được …………………………………………………………… 69
2.3.2 Những hạn chế, bất cập …………………………………………………………… 73
2.3.3 Nguyên nhân của những hạn chế, bất cập trong quản lý ngân sách nhà
nước của huyện Cư Kuin, tỉnh Đắk Lắk …………………………………………….. 76
Tiểu kết chương 2 …………………………………………………………………………. 79
CHƯƠNG 3: PHƯƠNG HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN
QUẢN LÝ NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC CỦA HUYỆN CƯ KUIN, TỈNH
ĐẮK LẮK ……………………………………………………………………………………. 80
3.1 Phương hướng hoàn thiện quản lý ngân sách nhà nước của huyện
Cư Kuin, tỉnh Đắk Lắk đến năm 2025 ……………………………………………. 80
3.1.1. Yêu cầu hoàn thiện công tác quản lý ngân sách nhà nước ……………. 80

 

3.1.2. Phương hướng hoàn thiện công tác quản lý ngân sách nhà nước …… 81
3.2 Giải pháp hoàn thiện công tác quản lý ngân sách nhà nước của huyện
Cư Kuin ………………………………………………………………………………………. 85
3.2.1 Nhóm giải pháp 1: Hoàn thiện quy trình quản lý ngân sách nhà nước
huyện Cư Kuin ………………………………………………………………………………. 85
3.2.2 Nhóm giải pháp 2: Giải pháp khác ……………………………………………. 94
3.3 Một số kiến nghị đối với HĐND huyện Cư Kuin ……………………98
Tiểu kết chương 3…………………………………………………………99

KẾT LUẬN ………………………………………………………………………………… 100

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ……………………………………….. 102

 

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT

Ngân sách NS
Ngân sách nhà nước NSNN
Ngân sách địa phương NSĐP
Ngân sách nhà nước huyện NSNNH
Kinh tế – Xã hội KT-XH
Kho bạc nhà nước KBNN
Ủy ban nhân dân UBND
Hội đồng nhân dân HĐND
Trung ương TW
Địa phương ĐP
Công nghiệp hóa, hiện đại hóa CNH-HĐH
Giáo dục Trung học cơ s̉ GDTHCS
Phổ cập giáo dục tiểu học đúng độ tuổi PCGDTHĐĐT
Phổ cập giáo dục mầm non PC GDMN

 

SƠ ĐỒ
Trang
Sơ đồ 1.1 Hệ thống ngân sách nhà nước huyện 16
Sơ đồ 1.2 Bộ máy quản lý ngân sách nhà nước huyện 24
Sơ đồ 2.3 Tổ chức bộ máy KBNN Cư Kuin, tỉnh Đắk Lắk 55

 

BẢNG BIỂU
Trang
Bảng 2.1: Khái quát về điều kiện phát triển của huyện Cư Kuin,
tỉnh Đắk Lắk

50
Bảng 2.2: Tình hình lập dự toán thu ngân sách nhà nước huyện Cư
Kuin qua các năm 2018 – 2020

57
Bảng 2.3: Tình hình lập dự toán chi ngân sách nhà nước huyện Cư
Kuin qua các năm 2018-2020

58
Bảng 2.4: Tình hình chấp hành dự toán thu ngân sách nhà nước
huyện Cư Kuin các năm 2018 – 2020

60
Bảng 2.5: Nguồn thu ngân sách nhà nước của huyện Cư Kuin qua
các năm 2018-2020

61
Bảng 2.6: Tình hình chấp hành dự toán chi ngân sách nhà nước
huyện Cư Kuin qua các năm 2018-2020

63
Bảng 2.7: Cơ cấu chi ngân sách nhà nước huyện Cư Kuin giai đoạn
2018-2020

64
Bảng 2.8: Kết quả thanh tra ngân sách nhà nước huyện Cư Kuin
giai đoạn 2018 -2020

68
1

MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Trong những năm qua, cùng với sự đổi mới chung của đất nước và thực
hiện Chương trình tổng thể về cải cách hành chính nhà nước, quản lý NSNN
cũng đã có những bước cải cách, đổi mới và đạt được một số thành tựu đáng
kể. Đặc biệt là từ khi Luật Ngân sách nhà nước được quốc hội khóa XIII
thông qua ngày 25 tháng 6 năm 2015 và có hiệu lực từ năm ngân sách 2017
có mục tiêu ý nghĩa quan trọng trong việc quản lý điều hành NSNN, phát triển
kinh tế – xã hội; tăng cường tiềm lực tài chính đất nước; quản lý thống nhất
nền tài chính quốc gia; xây dựng NSNN lành mạnh, thúc đẩy vốn và tài sản
nhà nước tiết kiệm, hiệu quả; tăng tích lũy để thực hiện công nghiệp hóa hiện
đại hóa đất nước; đảm bảo các nhiệm vụ quốc phòng an ninh và đối ngoại.
Ngân sách nhà nước là một công cụ quan trọng trong quản lý điều tiết
vĩ mô nền kinh tế – xã hội. Ngân sách nhà nước phản ánh các mối quan hệ
kinh tế phát sinh gắn liền với quá trình tạo lập, phân phối, sử dụng quỹ tiền tệ
tập trung của Nhà nước nhằm thực hiện các chức năng của mình trên cơ s̉
luật định. Ngân sách nhà nước huyện cũng là một phần quan trọng của Ngân
sách nhà nước để duy trì hoạt động của huyện đó nhằm đạt được mục tiêu
phát triển kinh tế – xã hội của huyện đã đề ra.
Quản lý ngân sách nhà nước có vai trò rất quan trọng trong quá trình
quản lý chi tiêu của Nhà nước. Nó tập trung tất cả các nguồn tài chính cần
thiết để tạo lập quỹ Ngân sách nhà nước đáp ứng các nhu cầu chi tiêu và phát
triển kinh tế đã được Nhà nước hoạch định phát triển trong tương lai, nó đảm
bảo cho các cuộc cải cách kinh tế – xã hội, khắc phục được tình hình bội chi
ngân sách, kìm hãm lạm phát, thúc đẩy nền kinh tế và ổn định tiền tệ thông
qua các chính sách tài khóa.

 

2

Do quản lý NSNN có vị trí, vai trò quan trọng nên quản lý NSNN được Nhà
nước, các Bộ, các ngành luôn chú trọng ̉ tất cả các mặt: hình thành khung pháp
luật và cơ chế chính sách quản lý NSNN; xây dựng và hoàn thiện bộ máy quản lý
ngân sách thống nhất từ Trung ương đến địa phương; đổi mới quy trình và áp dụng
nhiều biện pháp tích cực trong quản lý NSNN.
Việc nâng cao hiệu quả công tác quản lý ngân sách luôn được đặt ra đối
với nhà nước, nhằm mục đích tăng cường tiềm lực tài chính. Mặt khác, sẽ góp
phần nâng cao hiệu quả công tác quản lý kinh tế – xã hội đây là một nhiệm vụ
mà nhà nước dù tồn tại ̉ bất kỳ chế độ xã hội nào, đều mong muốn thực hiện
nó một cách tối ưu.
Cùng với việc đổi mới quản lý NSNN trong cả nước, quản lý NSNN của địa
bàn huyện Cư Kuin, tỉnh Đắk Lắk cũng đã được đổi mới cơ bản. Tuy nhiên, trong
công tác quản lý NSNN vẫn còn điều bất cập và tồn tại cần giải quyết như: phân
cấp nguồn thu chưa hợp lý, khai thác nguồn thu chưa triệt để, định mức chi chưa
đáp ứng được yêu cầu nhiệm vụ phát triển kinh tế – xã hội của địa phương và trình
độ quản lý của cán bộ huyện chưa đáp ứng được yêu cầu.
Vì vậy, việc tăng cường công tác quản lý NSNN của huyện là một nhiệm vụ
cấp thiết nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng vốn, tiền, tài sản của Nhà nước, góp phần
thúc đẩy phát triển kinh tế của huyện Cư Kuin. Xuất phát từ lý do trên, tôi đã lựa
chọn đề tài nghiên cứu: “Quản lý ngân sách nhà nước trên địa bàn huyện Cư
Kuin, tỉnh Đắk Lắk”, làm đề tài luận văn cao học chuyên ngành Quản lý kinh tế
của mình.
2. Tình hình nghiên cứu đề tài
Quản lý NSNN là một đề tài phổ biến, thu hút được sự quan tâm của
nhiều chuyên gia, học giả và các nhà nghiên cứu. Những năm gần đây, đã có
nhiều công trình nghiên cứu về quản lý NSNN từ quy mô quốc gia cho đến

 

3

NSNN tỉnh, huyện, xã…. Học viên đã tìm hiểu, tham khảo một số công trình
có liên quan đến đề tài nghiên cứu luận văn như sau:
* Luận văn thạc sỹ “Quản lý thu ngân sách trên địa bàn huyện Di Linh,
tỉnh Lâm Đồng – Năm 2012” của tác giả Đặng Đức Hiệp, Đại học Quốc gia
Hà Nội đã đánh giá được thực trạng về quản lý thu NSNN trên địa bàn huyện
Di Linh, nghiên cứu cũng đã đề xuất được các nhóm giải pháp nhằm khai thác
hết tiềm năng thu NSNN trên địa bàn như: hoàn thiện công tác quản lý ngân
sách nhà nước, quản lý thu thuế, quản lý các khoản thu ngoài thuế và quản lý
các nguồn thu chủ lực của địa phương. (Nguồn: luanvanthacsi.edu.vn)
* Luận văn thạc sỹ “Giải pháp tăng cường công tác quản lý ngân sách
xã trên địa bàn huyện Đan Phượng TP.Hà Nội – Năm 2014” của tác giả
Nguyễn Bích Ngọc, Học viện Tài chính đã đánh giá kết quả đạt được, những
khuyết điểm và nguyên nhân về quản lý NSNN xã trên địa bàn huyện Đan
Phượng, nghiên cứu cũng đã đề xuất được các nhóm giải pháp nhằm tăng
cường quản lý NSNN xã trên địa bàn như: công tác lập dự toán, chấp hành dự
toán, thực hiện nghiêm túc chế độ hạch toán kế toán trong công tác quản lý tài
sản công và công tác thanh tra kiểm tra hoạt động tài chính. (Nguồn:
luanvanthacsi.edu.vn)
* Luận văn thạc sỹ “Hoàn thiện quản lý thu ngân sách qua KBNN
huyện Thanh Miện, Tỉnh Hải Dương – Năm 2014”, của tác giả Vũ Thị Thảo,
Học viện Nông nghiệp Việt Nam đã đánh giá chung về quản lý NSNN qua
kho bạc của huyện Thanh Miện, nghiên cứu cũng đã đề xuất được các giải
pháp hoàn thiện quản lý thu NSNN như: phân cấp nguồn thu, khai thác triệt
để thu trên địa bàn và quyết toán chi. (Nguồn: luanvanthacsi.edu.vn)
* Luận văn thạc sỹ “Giải pháp tăng cường quản lý ngân sách xã trên
địa bàn huyện Bắc Mê Tỉnh Hà Giang – Năm 2015” của tác giả Trần Tuấn
Anh, Học viện Tài chính đã đánh giá được thực trạng về quản lý NSNN xã

 

4

trên địa bàn huyện Bắc Mê, nghiên cứu cũng đã đề xuất được các giải pháp
như: tăng cường quản lý NSNN xã trên địa bàn, chu trình quản lý ngân sách
cấp xã và đổi mới trong công tác thu chi NSNN. (Nguồn: luanvanthacsi.edu.vn)
* Luận văn thạc sỹ “Hoàn thiện công tác quản lý chi ngân sách nhà
nước ở địa bàn huyện Krông Năng, tỉnh Đắk Lắk – Năm 2016” của tác giả
Nguyễn Thị Thu Thảo, Đại học Đà Nẵng đã đánh giá được thực trạng chi
ngân sách huyện và nghiên cứu cũng đề ra các giải pháp hoàn thiện quản lý
chi ngân sách huyện như: cách lập dự toán, phân bổ, quyết toán và kiểm tra
việc chi. (Nguồn: luanvanthacsi.edu.vn)
* Luận văn thạc sỹ “Quản lý thu ngân sách trên địa bàn huyện Đồng
Xuân, tỉnh Phú Yên – Năm 2017” của tác giả Nguyễn Ngọc Tuấn, Học viện
Hành chính Quốc gia đánh giá về thực trạng quản lý thu NSNN trên địa bàn
huyện Đồng Xuân đưa ra hệ thống giải pháp nhằm tăng cường quản lý thu
NSNN tại huyện như: kiên trì thực hiện giải pháp cơ bản và lâu dài là đẩy
mạnh phát triển sản xuất, kinh doanh trên địa bàn để phát triển kinh tế bền
vững nhằm tăng nguồn thu ngân sách; bồi dưỡng và tăng cường các nguồn
thu; khai thác có hiệu quả và tích cực chống thất thu thuế đặc biệt đối với
những nội dung có tỷ lệ đóng góp lớn cho ngân sách; hoàn thiện quy trình lập
dự toán và quyết toán thu ngân sách, tăng cường phân cấp nguồn thu ngân
sách của địa phương nâng cáo tính chủ động và hiệu quả quản lý nguồn thu
ngân sách; hoàn thiện công tác quản lý cán bộ và bộ máy thu ngân sách, áp
dụng công nghệ thông tin vào quản lý thu ngân sách nhà nước; tăng cường
công tác thanh tra, kiểm tra, xử lý vi phạm về thuế và thu hồi các khoản nợ
thuế đối với đối tượng nộp thuế và tăng cường vận động, giáo dục, tuyên
truyền nghĩa vụ công dân và doanh nghiệp đối với việc chấp hành pháp luật
thuế, sự phối hợp giữa cơ quan thuế với chính quyền, đoàn thể các cấp trên
địa bàn về công tác quản lý thu ngân sách. (Nguồn: luanvanthacsi.edu.vn)

 

5

* Luận án tiến sỹ “Quản lý chi ngân sách nhà nước tỉnh Đắk Lắk –
Năm 2018” của tác giả Lê Văn Nghĩa, Học viện Chính trị Quốc gia HCM
đánh giá thực trạng quản lý chi ngân sách tỉnh Đắk Lắk và đưa ra các giải
pháp hoàn thiện quản lý chi ngân sách nhà nước tỉnh Đắk Lắk như: rà soát,
hoàn thiện chế độ, chính sách, định mức chi ngân sách địa phương; hình
thành một khung chính sách kinh tế nhiều năm làm cơ s̉ xây dựng dự toán
ngân sách dài hạn; phân bổ ngân sách theo thứ tự ưu tiên phù hợp với mục
tiêu quy hoạch, kế hoạch phát triển kinh tế – xã hội của tỉnh; m̉ rộng quyền
tự chủ của đơn vị thụ hửng ngân sách nhà nước; tăng cường kiểm soát quá
trình chi thường xuyên; tăng cường kiểm soát quá trình chi đầu tư phát triển
và nâng cao hiệu lực kiểm tra, thanh tra quản lý và sử dụng ngân sách địa
phương. (Nguồn: luanvanthacsi.edu.vn)
* Luận văn thạc sỹ “Quản lý nhà nước về chi ngân sách tại huyện Đại
Lộc, tỉnh Quảng Nam – Năm 2019” của tác giả Nguyễn Hữu Trung, Đại học
Đà Nẵng đã đánh giá được thực trạng quản lý chi ngân sách huyện Đại Lộc và
giải pháp hoàn thiện quản lý chi ngân sách tại huyện như: cách lập dự toán chi
ngân sách nhà nước cấp huyện, chấp hành dự toán chi ngân sách nhà nước,
quyết toán chi ngân sách theo đúng chế độ kế toán hiện hành và giải pháp về
công tác thanh tra, kiểm tra quá trình chi ngân sách nhà nước cấp huyện.
(Nguồn: luanvanthacsi.edu.vn)
Trên thực tế, kết quả nghiên cứu của các công trình nói trên đều đề cập
đến việc hoàn thiện công tác quản lý NSNN bao gồm quản lý thu, chi ngân
sách, phân cấp ngân sách, quy trình quản lý NSNN… ̉ từng địa phương nhất
định, trên phạm vi cấp tỉnh hay cấp huyện. Mặc dù cùng tuân thủ hệ thống
pháp luật về NSNN, song mỗi địa phương đều có những đặc điểm, đặc thù
khác nhau và kết quả của công tác quản lý NSNN phụ thuộc rất nhiều vào
điều kiện kinh tế – xã hội của từng địa phương… Cho đến thời điểm hiện tại,

 

6

đã có rất nhiều công trình nghiên cứu về công tác quản lý thu, chi ngân sách
nhà nước ̉ các địa phương khác trong và ngoài tỉnh Đắk Lắk. Tuy nhiên ̉
huyện Cư Kuin chưa có công trình nào nghiên cứu một cách tổng quát về
quản lý NSNN cấp huyện và qua đó đưa ra những giải pháp khả thi cho công
tác quản lý NSNN cấp huyện nhằm đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế – xã hội
của huyện và phù hợp với cơ chế quản lý trong bối cảnh hiện nay. Điều đó
thúc đẩy tôi mạnh dạn chọn vấn đề “Quản lý ngân sách nhà nước trên địa
bàn huyện Cư Kuin, tỉnh Đắk Lắk” làm đề tài luận văn thạc sỹ, chuyên
ngành Quản lý kinh tế.
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu của luận văn
3.1. Mục đích
Mục đích nghiên cứu của luận văn là đề xuất giải pháp hoàn thiện quản
lý NSNN của huyện Cư Kuin, hướng đến mục tiêu hiệu quả, tiết kiệm,
khuyến khích sản xuất kinh doanh và thúc đẩy phát triển kinh tế – xã hội của
huyện.
3.2. Nhiệm vụ
Để đạt được mục đích nghiên cứu nói trên, luận văn tập trung thực hiện
những nhiệm vụ chính sau đây:
– Hệ thống hóa, bổ sung để hoàn thiện khung lý thuyết nghiên cứu quản
lý NSNN huyện.
– Phân tích, đánh giá thực trạng quản lý NSNN của huyện Cư Kuin
trong giai đoạn từ năm 2018-2020. Từ đó chỉ ra những thành tựu, hạn chế
trong công tác quản lý NSNN của huyện và phân tích nguyên nhân dẫn đến
những hạn chế đó.
– Định hướng của luận văn đề xuất phương hướng và giải pháp hoàn
thiện quản lý NSNN của huyện Cư Kuin trong thời gian tới.

 

7

4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của luận văn
4.1. Đối tượng nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu của luận văn là hoạt động quản lý NSNN trên địa
bàn huyện Cư Kuin, tỉnh Đắk Lắk.
4.2. Phạm vi nghiên cứu
a) Phạm vi nghiên cứu về nội dung: Luận văn nghiên cứu quản lý
NSNN cấp huyện theo quy trình quản lý, đó là: Lập dự toán thu – chi, công
tác chấp hành thu – chi, quyết toán thu – chi, kiểm tra thu – chi.
b) Phạm vi nghiên cứu về không gian: Huyện Cư Kuin, tỉnh Đắk Lắk.
c) Phạm vi nghiên cứu về thời gian: Từ năm 2018 đến năm 2020; thời
gian xác định cho các giải pháp đề xuất đến năm 2025.
5. Phương pháp nghiên cứu của luận văn
Luận văn đã sử dụng tổng hợp các phương pháp nghiên cứu đó là:
phương pháp phân tích tổng hợp, phương pháp phân tích thống kê, phương pháp
so sánh và đối chiếu, và phương pháp phân tích chính sách.
5.1. Phương pháp phân tích tổng hợp
a) Phương pháp phân tích lý thuyết: là phương pháp phân tích lý thuyết
thành những mặt, những bộ phận, những mối quan hệ theo lịch sử thời gian
để nhận thức, phát hiện và khai thác các khía cạnh khác nhau của lý thuyết từ
đó chọn lọc những thông tin cần thiết phục vụ cho đề tài nghiên cứu.
Phân tích lý thuyết bao gồm những nội dung sau:
+ Phân tích nguồn tài liệu (tạp chí và báo cáo khoa học, tác phẩm khoa
học, tài liệu lưu trữ thông tin đại chúng). Mỗi nguồn có giá trị riêng biệt.
+ Phân tích tác giả (tác giả trong hay ngoài ngành, tác giả trong cuộc hay
ngoài cuộc, tác giả trong nước hay ngoài nước, tác giả đương thời hay quá cố).
Mỗi tác giả có một cái nhìn riêng biệt trước đối tượng.
+ Phân tích nội dung (theo cấu trúc logic của nội dung).

 

8

b) Phương pháp tổng hợp lý thuyết: là phương pháp liên quan kết
những mặt, những bộ phận, những mối quan hệ thông tin từ các lý thuyết đã
thu thập được thành một chỉnh thể để tạo ra một hệ thống lý thuyết mới đầy
đủ và sâu sắc về chủ đề nghiên cứu.
Tổng hợp lý thuyết bao gồm những nội dung sau:
+ Bổ sung tài liệu, sau khi phân tích phát hiện thiếu hoặc sai lệch.
+ Lựa chọn tài liệu chỉ chọn những thứ cần, đủ để xây dựng luận cứ.
+ Sắp xếp tài liệu theo lịch đại (theo tiến trình xuất hiện sự kiện để nhận
dạng động thái); sắp xếp tài liệu theo quan hệ nhân – quả để nhận dạng tương
tác.
+ Làm tái hiện quy luật. Đây là bước quan trọng nhất trong nghiên cứu
tài liệu, chính là mục đích của tiếp cận lịch sử.
+ Giải thích quy luật: Công việc này đòi hỏi phải sử dụng các thao tác
logic để đưa ra những phán đoán về bản chất các quy luật của sự vật hoặc
hiện tượng.
Phân tích tổng hợp hay còn gọi là phân tích meta được sử dụng để đưa
ra một câu trả lời thống nhất cho câu hỏi nghiên cứu dựa trên việc tổng hợp
và phân tích các kết quả nghiên cứu về cùng một chủ đề quan tâm. Hay nói
một cách đơn giản, phân tích tổng hợp, meta-analysis là một kết hợp thống kê
của các kết quả từ hai hay nhiều các nghiên cứu riêng rẽ.
5.2. Phương pháp phân tích thống kê
Thống kê là nghiên cứu của tập hợp nhiều lĩnh vực khác nhau, bao gồm
phân tích, giải thích, trình bày và tổ chức dữ liệu. Khi áp dụng thống kê trong
khoa học, công nghiệp hoặc các vấn đề xã hội, thông lệ là bắt đầu với tổng thể
thống kê hoặc một quá trình mô hình thống kê sẽ được nghiên cứu. Tổng thể
có thể gồm nhiều loại khác nhau như “tất cả mọi người đang sống trong một
đất nước” hay “tập hợp các phân tử của tinh thể”. Nó đề cập tới tất cả các khía

 

9

cạnh của dữ liệu bao gồm việc lập kế hoạch, thu thập dữ liệu mẫu cho các
cuộc khảo sát và thí nghiệm.
Phân tích thống kê là nêu ra một cách tổng hợp bản chất cụ thể của cá
hiện tượng và quá trình kinh tế xã hội trong điều kiện lịch sử nhất định qua
biểu hiện bằng số lượng. Nói cụ thể phân tích thống kê là xác định mức độ
nêu lên sự biến động biểu hiện tính chất và trình độ chặt chẽ của mối liên hệ
hiẹn tượng. Phân tích thống kê phải lấy con số thống kê làm tư liệu, lấy các
phương pháp thống kê làm công cụ nghiên cứu.
5.3 Phương pháp so sánh và đối chiếu
Phương pháp so sánh là xem xét một đối tượng nghiên cứu trong mối
quan hệ với một đối tượng khác. Đối tượng nghiên cứu thường được so sánh
giữa không gian và hoặc thời gian. Phương pháp so sánh có thể là định tính và
định lượng.
Phương pháp đối chiếu là so sánh hai sự vật có liên quan chặt chẽ với
nhau. Mục đích để làm sáng tỏ những nét giống và khác nhau (hoặc chỉ làm
sáng tỏ những nét khác nhau) theo nguyên tắc đồng đại.
5.4 Phương pháp phân tích chính sách
Phân tích chính sách là việc phân giải toàn bộ các hoạt động liên quan
đến chu trình chính sách, nhằm chỉ ra những mối liên hệ mang tính quy luật
giữa các yếu tố cấu thành hoạt dộng chính sách.
Phân tích chính sách là việc phối hợp các phân tích riêng lẻ về hiệu lực
và hiệu quả của chính sách để đưa ra kết quả tổng hợp về chính sách.
6. Ý nghĩa của luận văn
6.1 Về lý luận
Luận văn luận bàn để làm rõ thêm một số vấn đề lý luận về quản lý
ngân sách nhà nước huyện.

 

10

6.2 Về thực tiễn
– Ở huyện Cư Kuin luận văn sẽ đánh giá và khái quát thực trạng cơ chế
quản lý ngân sách nhà nước huyện.
– Đề xuất được các định hướng và giải pháp có tính khả thi nhằm hoàn
thiện và đổi mới cơ chế quản lý ngân sách nhà nước của huyện Cư Kuin.
7. Kết cấu của luận văn
Ngoài phần m̉ đầu, hệ thống các bảng biểu và kết luận, nội dung chính
của luận văn được kết cấu gồm 3 chương như sau:
Chương 1: Cơ s̉ lý luận và kinh nghiệm thực tiễn về quản lý ngân sách
nhà nước trên địa bàn huyện.
Chương 2: Thực trạng quản lý ngân sách nhà nước của huyện Cư Kuin,
tỉnh Đắk Lắk.
Chương 3: Phương hướng và giải pháp hoàn thiện quản lý ngân sách
nhà nước của huyện Cư Kuin, tỉnh Đắk Lắk.

 

11

CHƯƠNG 1:
CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ KINH NGHIỆM THỰC TIỄN VỀ QUẢN LÝ
NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN

1.1. Lý luận về ngân sách nhà nước huyện
1.1.1. Khái niệm ngân sách nhà nước huyện
Ngân sách hay ngân quỹ (tiếng Anh và tiếng Pháp đều là: Budget)
nói chung là một danh sách tất cả các chi phí và doanh thu theo kế hoạch.
Đây là một kế hoạch cho tiết kiệm và chi tiêu… Trong điều kiện khác, ngân
sách là một kế hoạch tổ chức được nêu trong các điều khoản tiền tệ.
Ngân sách nhà nước là toàn bộ các khoản thu – chi của Nhà nước được
dự toán và thực hiện trong một khoảng thời gian nhất định do cơ quan nhà
nước có thẩm quyền quyết định để bảo đảm thực hiện các chức năng và
nhiệm vụ của Nhà nước. Thực chất, Ngân sách nhà nước phản ánh các quan
hệ kinh tế phát sinh gắn liền với quá trình tạo lập, phân phối, sử dụng quỹ tiền
tệ tập trung của Nhà nước khi Nhà nước tham gia phân phối các nguồn tài
chính quốc gia nhằm thực hiện các chức năng của Nhà nước trên cơ s̉ luật
định. Ngân sách nhà nước bao gồm ngân sách trung ương và ngân sách địa
phương.
Ngân sách địa phương là các khoản thu ngân sách nhà nước phân cấp
cho cấp địa phương hửng, thu bổ sung từ ngân sách trung ương cho ngân
sách địa phương và các khoản chi ngân sách nhà nước thuộc nhiệm vụ chi của
cấp địa phương. Ngân sách địa phương gồm ngân sách của các cấp chính
quyền địa phương, trong đó:
+ Ngân sách tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương bao gồm ngân sách
cấp tỉnh và ngân sách của các huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh, thành
phố thuộc thành phố trực thuộc trung ương.

 

12

+ Ngân sách huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh, thành phố thuộc
thành phố trực thuộc trung ương bao gồm ngân sách cấp huyện và ngân sách
của các xã, phường, thị trấn (gọi chung là ngân sách xã).
Chính vì, ngân sách nhà nước huyện là một cấp ngân sách thuộc ngân
sách địa phương nên đòi hỏi phải có một khái niệm về ngân sách nhà nước
huyện một cách đầy đủ, thống nhất làm cơ s̉ cho việc xác định các yêu cầu,
nhiệm vụ của ngân sách nhà nước huyện sau này.
Do vậy, ngân sách nhà nước huyện được định nghĩa như sau: Ngân
sách nhà nước huyện là toàn bộ các quan hệ kinh tế giữa các chủ thể phát sinh
trong quá trình tạo lập phân phối và sử dụng quỹ tiền tệ của chính quyền địa
phương nhằm phục vụ cho việc thực hiện chức năng của Nhà nước cấp cơ s̉
trong khuôn khổ được phân công quản lý.
1.1.2. Đặc điểm của ngân sách nhà nước huyện
Ngân sách nhà nước huyện là một cấp ngân sách trong hệ thống ngân
sách nhà nước, vì vậy nó có đầy đủ những đặc điểm chung của ngân sách các
cấp chính quyền địa phương, cụ thể:
Một là, hoạt động thu chi của ngân sách nhà nước huyện luôn gắn chặt
với quyền lực kinh tế – chính trị của chính quyền địa phương và việc thực
hiện các chức năng của địa phương, được địa phương tiến hành trên cơ s̉ luật
định.
Hai là, hoạt động ngân sách nhà nước huyện là hoạt động phân phối lại
các nguồn tài chính, nó thể hiện ̉ hai phương diện là thu và chi của địa
phương.
Ba là, ngân sách nhà nước huyện luôn gắn chặt với s̉ hữu nhà nước,
luôn chứa đựng những lợi ích chung, lợi ích công cộng.
Bốn là, ngân sách nhà nước huyện cũng có những đặc điểm như các
quỹ tiền tệ khác. Nét khác biệt của ngân sách nhà nước nhà nước huyện với tư

 

13

cách là một quỹ tiền tệ tập trung của địa phương, nó được chia thành nhiều
quỹ nhỏ có tác dụng riêng, sau đó mới được chi dùng cho những mục đích đã
định.
Năm là, hoạt động thu chi của ngân sách nhà nước được thực hiện theo
nguyên tắc không hoàn trả trực tiếp là chủ yếu. Không hoàn trả trực tiếp nghĩa
là cá nhân, tổ chức thực hiện nghĩa vụ của mình đối với chính quyền nhà nước
về mặt kinh tế và nhận lại được một hay nhiều lợi ích từ phía nhà nước.
1.1.3. Vai trò của ngân sách nhà nước huyện
Từ định nghĩa NSNN huyện có thể thấy vai trò của NSNN trên địa bàn
huyện đó là đảm bảo chức năng nhà nước, an ninh, quốc phòng, thúc đẩy phát
triển, ổn định kinh tế, bù đắp khiếm khuyết thị trường, công bằng xã hội và
bảo vệ môi trường. Điều đó thể hiện trên ba khía cạnh sau:
Một là, ngân sách nhà nước huyện đảm bảo thực hiện vai trò nhà nước,
bảo vệ quốc phòng và an ninh trật tự huyện. Là một cấp chính quyền nên
huyện cũng tổ chức cho mình một hệ thống các cơ quan, đoàn thể hành chính
nhằm thực hiện các chức năng và quyền hạn nhà nước. Điều đó cũng có nghĩa
là để cho các cơ quan đoàn thể đó hoạt động được cần phải có một quỹ tài
chính tập trung đó là ngân sách nhà nước huyện. Ngân sách nhà nước huyện
cũng tạo cho mình một vị thế nhất định nhằm chủ động trong việc thực hiện
chức năng nhà nước ̉ địa phương. Tùy theo phạm vi địa lý, tình hình kinh tế
– xã hội trên từng huyện mà nhu cầu đảm bảo này là khác nhau. Trong các
chức năng của nhà nước, chức năng đảm bảo trật tự an ninh, quốc phòng đóng
vai trò đặc biệt quan trọng. Để đảm bảo chức năng đặc biệt quan trọng này,
ngân sách nhà nước huyện cần phải có kế hoạch cụ thể, chi tiết, có các khoản
dự phòng hợp lý.
Hai là, ngân sách nhà nước huyện là công cụ thúc đẩy, phát triển ổn
định kinh tế. Để thực hiện tốt chiến lược kinh tế – tài chính của Trung ương,

 

14

tỉnh thì huyện cần phải sử dụng các công cụ có sẵn của mình để điều tiết, định
hướng. Sẽ không có một cơ cấu kinh tế ổn định và phát triển nếu không có
ngân sách làm công cụ. Huyện phải căn cứ vào thế mạnh của địa phương
mình để định hướng, hình thành cơ cấu kinh tế, kích thích phát triển. Đồng
thời, huyện phải cung cấp kinh phí, vốn đầu tư, hỗ trợ về cơ s̉ hạ tầng, tạo
môi trường thuận lợi cho các doanh nghiệp hoạt động.
Ba là, ngân sách nhà nước huyện là phương tiện bù đắp khiếm khuyết
thị trường, đảm bảo công bằng xã hội. Đây là vai trò không thể thiếu đối với
NS của mỗi quốc gia. Nó có tác dụng xoa dịu nền kinh tế thị trường. Các vấn
đề quan trọng sẽ xảy ra khi chúng ta đi theo con đường kinh tế thị trường như:
thất nghiệp, khoảng cách giàu nghèo tăng, không quan tâm tới người già, trẻ
em, người tàn tật, ô nhiễm môi trường,… những điều đó tạo ra cho nền kinh
tế – xã hội các thách thức rất lớn. Chính quyền huyện phải tham gia giải quyết
các khiếm khuyết nói trên của nền kinh tế thị trường trên cơ s̉ sử dụng có
hiệu quả công cụ thu – chi NSNN trên địa bàn huyện.
Bên cạnh việc quan tâm tới đời sống vật chất của người lao động, chính
quyền huyện phải thường xuyên quan tâm đến đời sống văn hóa, tinh thần của
nhân dân, cải tạo các sân chơi, phương tiện giải trí lành mạnh, tiến bộ. Các
dịch vụ công cộng như giáo dục, y tế phải giảm được chi phí cho người dân,
làm sao ai cũng được học hành và chăm sóc sức khỏe đầy đủ.
1.1.4. Hệ thống ngân sách nhà nước huyện
Hệ thống ngân sách nhà nước là một thể thống nhất được tạo thành b̉i
các bộ phận cấu thành là các khâu ngân sách độc lập nhưng chúng có mối
quan hệ qua lại lẫn nhau trong quá trình thực hiện các nhiệm vụ thu – chi của
mình.
Tổ chức hệ thống ngân sách nhà nước là xác định, sắp xếp, bố trí các bộ
phận cấu thành hệ thống ngân sách nhằm thực hiện hiệu quả các nhiệm vụ thu