Vấn Đề Minh Giải Và Giảng Dạy Tác Phẩm Thơ Văn Chữ Hán Việt Nam Trong Chương Trình Trung Học Phổ Thông

1/ Thông tin bài báo

• Tên bài báo: VẤN ĐỀ MINH GIẢI VÀ GIẢNG DẠY TÁC PHẨM THƠ VĂN CHỮ HÁN VIỆT NAM TRONG CHƯƠNG TRÌNH TRUNG HỌC PHỔ THÔNG
• Tác giả: Đỗ Thị Hà Thơ và Đặng Thị Hoa
• Số trang: 148-156
• Năm: 2024
• Nơi xuất bản: Tạp chí Khoa học Đại học Cần Thơ, Tập 60, Số chuyên đề: Giáo dục Đồng bằng sông Cửu Long
• Từ khoá: chương trình phổ thông, đổi mới giáo dục, giảng dạy thơ văn chữ Hán, nguyên tác, thơ văn chữ Hán Việt Nam

2/ Nội dung chính

Bài viết “Vấn đề minh giải và giảng dạy tác phẩm thơ văn chữ Hán Việt Nam trong chương trình Trung học phổ thông” của hai tác giả Đỗ Thị Hà Thơ và Đặng Thị Hoa, tập trung vào việc phân tích thực trạng giảng dạy các tác phẩm văn học chữ Hán trong chương trình Ngữ văn THPT hiện nay. Bài viết nhấn mạnh tầm quan trọng của các tác phẩm này trong việc truyền tải giá trị văn hóa, lịch sử và giáo dục nhân cách, đồng thời chỉ ra những khó khăn, hạn chế trong quá trình tiếp cận và giảng dạy. Các rào cản chính bao gồm sự khác biệt về ngôn ngữ, văn tự, văn hóa, và lịch sử giữa thời đại sáng tác và thời đại tiếp nhận. Ngoài ra, sự hạn chế trong việc chú thích, giải nghĩa từ ngữ trong sách giáo khoa cũng gây khó khăn cho cả giáo viên và học sinh. Hiện tại, việc tiếp cận các tác phẩm này chủ yếu dừng lại ở bản phiên âm Hán Việt, bản dịch nghĩa và dịch thơ, chưa đi sâu vào nguyên tác, dẫn đến sự hiểu sai lệch hoặc không đầy đủ về ý nghĩa của tác phẩm.

Để làm rõ hơn vấn đề, bài viết đã sử dụng các phương pháp nghiên cứu như điều tra, khảo sát thực tế tại một số trường THPT, thống kê các tác phẩm thơ văn chữ Hán được tuyển chọn trong chương trình, và phân tích, tổng hợp các vấn đề liên quan. Kết quả khảo sát cho thấy phần lớn giáo viên và học sinh không hứng thú với việc dạy và học các tác phẩm này. Nguyên nhân chính xuất phát từ việc thiếu hiểu biết về ý nghĩa từ vựng Hán Việt, thể loại tác phẩm, cũng như hạn chế về tài liệu tham khảo. Thêm vào đó, áp lực thời gian và quan điểm học để thi cũng làm giảm hiệu quả của việc giảng dạy. Đặc biệt, bài viết nhấn mạnh rằng việc chỉ tiếp cận tác phẩm qua bản dịch đã làm mất đi nhiều giá trị đặc sắc của nguyên tác, nhất là đối với các từ Hán Việt mang nhiều sắc thái ý nghĩa khác nhau. Cụ thể, bài viết đã đưa ra nhiều ví dụ minh họa như từ “khấp” trong câu thơ của Nguyễn Du, cách dùng từ “độc”, “nhất” trong bài thơ khác, hay từ “sinh linh” trong các văn bản nghị luận trung đại… để làm rõ những hạn chế trong việc chỉ dựa vào bản dịch để tiếp cận tác phẩm.

Từ những phân tích và đánh giá trên, bài viết đề xuất một số hướng tiếp cận mới nhằm cải thiện việc giảng dạy và học tập các tác phẩm thơ văn chữ Hán Việt Nam. Đầu tiên, cần thay đổi nhận thức của cả giáo viên và học sinh về vai trò của văn học chữ Hán, coi đó là một phần không thể thiếu trong di sản văn hóa dân tộc. Giáo viên cần được trang bị đầy đủ kiến thức về chữ Hán, lịch sử, văn hóa, và các kiến thức liên ngành khác để có thể minh giải tác phẩm một cách sâu sắc. Quan trọng hơn, giáo viên cần cung cấp nguyên tác chữ Hán bên cạnh bản phiên âm và dịch nghĩa, để học sinh có thể hiểu rõ hơn về cấu trúc ngữ pháp, ý nghĩa của từ vựng, và dụng ý của tác giả. Cuối cùng, bài viết nhấn mạnh rằng khi giải nghĩa từ vựng, cần lưu ý giữ nguyên những cụm từ hoặc thuật ngữ mang tính định danh cao, không nên cố gắng dịch một cách máy móc, làm mất đi ý nghĩa sâu xa của tác phẩm. Các đề xuất này nhằm mục tiêu giúp cho việc dạy và học các tác phẩm văn học chữ Hán Việt Nam trở nên hiệu quả hơn, góp phần bảo tồn và phát huy những giá trị văn hóa của dân tộc.