1. Thông tin Luận văn thạc sĩ:
- Tên Luận văn thạc sĩ: Nhận diện gian lận trên báo cáo tài chính của các công ty niêm yết tại Việt Nam
- Tác giả: Nguyễn Thị Vân Anh
- Số trang file pdf: Không rõ (thông tin không được cung cấp trong văn bản)
- Năm: 2015
- Nơi xuất bản: Trường Đại học Công nghệ TP.HCM
- Chuyên ngành học: Kế toán
- Từ khoá: Gian lận báo cáo tài chính, yếu tố rủi ro gian lận, công ty niêm yết, Việt Nam
2. Nội dung chính:
Luận văn này nghiên cứu về vấn đề gian lận trên báo cáo tài chính của các công ty niêm yết tại Việt Nam, một vấn đề ngày càng gia tăng và gây nhiều thiệt hại. Mục tiêu chính của nghiên cứu là xác định và kiểm định ảnh hưởng của các yếu tố rủi ro đến hành vi gian lận báo cáo tài chính, từ đó nâng cao hiệu quả nhận diện gian lận. Luận văn sử dụng lý thuyết tam giác gian lận của Cressey (1953) làm nền tảng, phân tích các yếu tố rủi ro thành ba nhóm chính: động cơ/áp lực, cơ hội và thái độ/sự biện minh. Ngoài ra, lý thuyết đại diện cũng được sử dụng để giải thích các xung đột lợi ích giữa người quản lý và cổ đông, làm tăng khả năng xảy ra gian lận.
Nghiên cứu sử dụng dữ liệu của 70 công ty niêm yết trên Sở Giao dịch Chứng khoán TP.HCM (HOSE) năm 2013, chia thành hai nhóm: 35 công ty có gian lận (báo cáo tài chính phải điều chỉnh do chênh lệch số liệu trước và sau kiểm toán) và 35 công ty không có gian lận (nhóm đối chứng). Các yếu tố rủi ro được đo lường bằng các biến tài chính và phi tài chính, bao gồm: tỷ lệ doanh thu trên tài sản, tăng trưởng doanh thu, mức độ nợ, tỷ lệ sinh lời trên tài sản (ROA), tỷ lệ sở hữu cổ phần cá nhân của ban điều hành, tỷ lệ thành viên HĐQT độc lập, chủ tịch HĐQT kiêm CEO, và ý kiến của kiểm toán viên tiền nhiệm. Phương pháp hồi quy logistic được sử dụng để kiểm định ảnh hưởng của các yếu tố này đến khả năng xảy ra gian lận.
Kết quả phân tích cho thấy không có sự khác biệt đáng kể về các chỉ số như tỷ lệ doanh thu trên tài sản, tăng trưởng doanh thu, tỷ lệ sinh lời trên tài sản, tỷ lệ sở hữu cổ phần cá nhân của ban điều hành, tỷ lệ thành viên HĐQT, chủ tịch HĐQT kiêm nhiệm chức vụ Giám đốc điều hành và ý kiến của kiểm toán viên tiền nhiệm giữa hai nhóm công ty. Tuy nhiên, nghiên cứu phát hiện ra rằng tỷ lệ sở hữu cổ phần cá nhân của ban điều hành có ảnh hưởng ngược chiều đến việc thực hiện gian lận trên báo cáo tài chính. Điều này có nghĩa là, khi ban điều hành sở hữu cổ phần cao, thì khả năng gian lận giảm đi, mâu thuẫn với một số nghiên cứu trước đó. Các yếu tố rủi ro thuộc nhóm cơ hội và thái độ/sự biện minh không có ảnh hưởng đến việc thực hiện gian lận trong mẫu nghiên cứu này.
Nghiên cứu này đã bổ sung bằng chứng về ảnh hưởng của các yếu tố rủi ro gian lận trong điều kiện kinh tế ở Việt Nam. Kết quả nghiên cứu cho thấy rằng các yếu tố rủi ro dẫn đến gian lận không phải là nhất quán ở mọi quốc gia, mà phụ thuộc vào đặc điểm môi trường kinh doanh, văn hóa và chính trị của từng quốc gia. Từ đó, luận văn đề xuất rằng, cần có các nghiên cứu mở rộng để xác định các yếu tố rủi ro gian lận phù hợp hơn với bối cảnh Việt Nam để từ đó có thể dự báo và nhận diện gian lận một cách hiệu quả hơn.