1/ Thông tin bài báo
- Tên bài báo: XÂY DỰNG KẾ HOẠCH BÀI DẠY CHỦ ĐỀ NGỮ VĂN LỚP 10
- Tác giả: Châu Kim Vàng
- Số trang: 116-125
- Năm: 2023
- Nơi xuất bản: Tạp chí Khoa học Trường Đại học Cần Thơ
- Từ khoá: Chủ đề, kế hoạch bài dạy, Ngữ văn lớp 10, xây dựng
2/ Nội dung chính
Bài viết này tập trung vào việc xây dựng kế hoạch bài dạy (KHBD) chủ đề môn Ngữ văn lớp 10 theo định hướng phát triển phẩm chất và năng lực của học sinh, một yêu cầu cấp thiết đối với giáo viên trong bối cảnh đổi mới giáo dục hiện nay. Bài báo bắt đầu bằng việc làm rõ khái niệm “chủ đề” trong môn Ngữ văn, phân biệt chủ đề theo nghĩa rộng (vấn đề, đề tài chung) và nghĩa hẹp (nội dung, tư tưởng cụ thể). Tác giả nhấn mạnh rằng việc xây dựng KHBD nên hướng đến dạy học theo chủ đề theo nghĩa rộng, tập trung vào các tác phẩm có cùng thể loại, kiểu văn bản hoặc đặc trưng nghệ thuật. Cách tiếp cận này sẽ giúp hình thành cách đọc, phát triển năng lực tự đọc và khám phá văn bản cho học sinh. Đồng thời, bài viết cũng phân tích sự khác biệt giữa “chủ đề” và “chuyên đề”, cho rằng sự phân biệt này chỉ mang tính tương đối và tùy thuộc vào mức độ yêu cầu về nội dung và đối tượng hướng đến.
Tiếp theo, bài viết đi vào phân loại các loại chủ đề trong môn Ngữ văn lớp 10 dựa trên hai bộ sách giáo khoa hiện hành là “Chân trời sáng tạo” và “Cánh Diều”. Trong đó, bộ “Chân trời sáng tạo” phân loại chủ đề chủ yếu trên cơ sở nội dung, tư tưởng (ví dụ: “Tạo lập thế giới”, “Sống cùng kí ức của cộng đồng”), còn bộ “Cánh Diều” phân loại chủ yếu theo hình thức, nghệ thuật (ví dụ: “Thần thoại và sử thi”, “Thơ Đường luật”). Bài báo cũng nêu bật những đặc điểm của chủ đề Ngữ văn lớp 10 theo chương trình mới, bao gồm tính thực học, tính tích hợp cao, nội dung vừa kế thừa vừa đổi mới, và tính mở, giảm tải. Những đặc điểm này đều hướng đến mục tiêu phát triển năng lực và phẩm chất cho học sinh.
Cuối cùng, bài viết đề xuất các bước cụ thể để xây dựng KHBD chủ đề môn Ngữ văn lớp 10 theo định hướng phát triển năng lực, bao gồm 4 bước chính: (1) Xác định mục tiêu bài học, (2) Xác định thiết bị dạy học và học liệu, (3) Xây dựng tiến trình dạy học gồm 4 hoạt động (Xác định vấn đề/nhiệm vụ, Hình thành kiến thức mới, Luyện tập, Vận dụng), và (4) Thực nghiệm sư phạm một chủ đề cụ thể để minh họa quy trình. Các bước này không chỉ kế thừa các nguyên tắc chung về xây dựng KHBD mà còn được điều chỉnh cho phù hợp với đặc thù của môn Ngữ văn lớp 10. Ngoài ra, bài viết còn đề cập đến việc xây dựng rubric đánh giá để hỗ trợ quá trình kiểm tra và đánh giá học sinh một cách khách quan, chi tiết, và thường xuyên. Bài báo kết luận rằng, việc xây dựng KHBD theo định hướng phát triển năng lực là cần thiết và quan trọng để nâng cao hiệu quả dạy học môn Ngữ văn trong bối cảnh đổi mới giáo dục hiện nay.