Phát triển nguồn nhân lực Ngân hàng Thương mại cổ phần Ngoại thương Việt Nam thời kỳ cách mạng công nghiệp lần thứ tư

MỤC LỤC
Nội dung Trang
Lời cam đoan iii
Lời cảm ơn iv
Mục lục v
Danh mục các chữ viết tắt xii
Danh mục các bảng xiii
Danh mục các hình vẽ, mô hình, biểu đồ xv
MỞ ĐẦU………………………………………………………………………….. 1
1. Tính cấp thiết của đề tài………………………………………………………… 1
2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu …………………………………………….. 3
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của Luận án………………………………… 3
4. Những kết quả chính, ý nghĩa lý luận và thực tiễn của Luận án………………… 3
5. Những đóng góp của luận án…………………………………………………… 4
6. Về kết cấu của luận án………………………………………………………….. 6
CHƯƠNG 1. TỔNG QUAN CÁC CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU CÓ LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU……………….. 7
1.1. TỔNG QUAN CÁC CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI………………………………………………………………………………… 7
1.1.1. Nhóm công trình nghiên cứu nước ngoài…………………………………… 7
1.1.1.1. Nhóm công trình nghiên cứu có nội dung liên quan đến phát triển nguồn nhân lực của tổ chức thời kỳ cách mạng công nghiệp lần thứ tư………………………. 7
1.1.1.2. Nhóm công trình nghiên cứu ở nước ngoài liên quan đến phát triển nguồn nhân lực ngân hàng thương mại trong thời kỳ cách mạng công nghiệp lần thứ tư………………………………………………………………………………. 12
1.1.2. Nhóm công trình trong nước………………………………………………… 14
1.1.2.1. Nhóm công trình khoa học có nội dung liên quan đến phát triển nguồn nhân lực…………………………………………………………………………… 14
1.1.2.2. Nhóm công trình khoa học có nội dung liên quan đến phát triển nguồn nhân lực Ngân hàng thương mại Việt Nam……………………………………….. 16
1.1.2.3. Nhóm công trình khoa học có nội dung liên quan đến cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư………………………………..…………………………… 17
1.1.2.4. Nhóm công trình nghiên cứu phát triển nguồn nhân lực ngân hàng thương mại trong điều kiện cách mạng công nghiệp lần thứ tư……………………….. 20
1.1.3. Giá trị khoa học, thực tiễn luận án được kế thừa và khoảng trống tiếp tục nghiên cứu ………………………………………………………………………… 22
1.1.3.1. Giá trị khoa học, thực tiễn luận án được kế thừa……………………..….. 22
1.1.3.2. Khoảng trống tiếp tục nghiên cứu………………………………………… 23
1.2. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU……………………………………………. 24
1.2.1. Phương pháp chung……………………………………………………..….. 24
1.2.2. Phương pháp thu thập thông tin số liệu…………………………………….. 24
1.2.3. Phương pháp phân tích thông tin số liệu…………………………………… 27
Tiểu kết chương 1………………………………………………………………… 28
CHƯƠNG 2. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ PHÁT TRIỂN NGUỒN NHÂN LỰC NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI THỜI KỲ CÁCH MẠNG CÔNG NGHIỆP LẦN THỨ TƯ……………………………….…………………………………… 29
2.1. NGUỒN NHÂN LỰC VÀ PHÁT TRIỂN NGUỒN NHÂN LỰC TRONG TỔ CHỨC……………………………………………………………… 29
2.1.1. Nguồn nhân lực và nguồn nhân lực trong tổ chức…………………………. 29
2.1.1.1. Khái niệm nguồn nhân lực………………………………………………… 29
2.1.1.2. Vai trò của nguồn nhân lực trong thúc đẩy phát triển của tổ chức………. 31
2.1.2. Phát triển nguồn nhân lực ………………………………………………….. 32
2.1.2.1. Khái niệm và chức năng phát triển nguồn nhân lực………………………. 32
2.1.2.2. Vai trò của phát triển nguồn nhân lực đối với thúc đẩy tăng trưởng của tổ chức……………………………………………………………………………….. 35
2.2. CÁCH MẠNG CÔNG NGHIỆP LẦN THỨ TƯ, CƠ HỘI VÀ THÁCH THỨC ĐỐI VỚI PHÁT TRIỂN NGUỒN NHÂN LỰC CÁC NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI…………………………………………………………………… 37
2.2.1. Khái niệm, đặc điểm về cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư…………. 37
2.2.1.1. Khái niệm về cách mạng công nghiệp lần thứ tư……………………………….
37
2.2.1.2. Đặc điểm của cách mạng công nghiệp lần thứ tư……………………………….
37
2.2.2. Cơ hội, thách thức của cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư trong điều kiện phát triển kinh tế – xã hội và phát triển nguồn nhân lực của ngân hàng thương mại……………………………………………………………..………….. 40
2.2.2.1. Cơ hội và thách thức của cách mạng công nghiệp lần thứ tư trong điều kiện phát triển kinh tế – xã hội…………………………………………………….. 40
2.2.2.2. Cơ hội và thách thức của cách mạng công nghiệp lần thứ tư đối với phát triển nguồn nhân lực của ngân hàng thương mại…………………………………. 42
2.3. PHÁT TRIỂN NGUỒN NHÂN LỰC CÁC NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI THỜI KỲ CÁCH MẠNG CÔNG NGHIỆP LẦN THỨ TƯ …………… 45
2.3.1. Nội dung phát triển nguồn nhân lực ngân hàng thương mại thời kỳ cách mạng công nghiệp lần thứ tư……………………………………………………… 45
2.3.1.1. Phát triển về số lượng…………………………………………………….. 45
2.3.1.2. Nâng cao chất lượng ……………………………………………………….. 47
2.3.1.3. Hợp lý cơ cấu …………………………………………….……………….. 51
2.3.2. Các nhân tố ảnh hưởng đến công tác phát triển nguồn nhân lực ngân hàng thương mại thời kỳ cách mạng công nghiệp lần thứ tư …………………………… 53
2.3.2.1. Các nhân tố bên ngoài …………………………..……………………….. 53
2.3.2.2. Các nhân tố bên trong ……………………………..……………………… 54
2.3.3. Các tiêu chí đánh giá tình hình phát triển nguồn nhân lực ngân hàng thương mại thời kỳ cách mạng công nghiệp lần thứ tư……………………………. 59
2.3.3.1. Tốc độ tăng số lượng nhân viên qua các năm……………………………. 59
2.3.3.2. Cơ cấu các loại lao động và biến động cơ cấu lao động quản lý, cơ cấu lao động chuyên công nghệ thông tin trong ngân hàng, cơ cấu nhóm lao động máy móc và trí tuệ nhân tạo có thể thay thế………………………………………. 59
2.3.3.3. Biến động cơ cấu lao động theo tiêu thức sức khỏe……………………… 60
2.3.3.4. Tỷ lệ lao động được đào tạo hàng năm…………………………………… 60
2.3.3.5. Sự thay đổi tích cực về đạo đức nghề nghiệp của người lao động………. 62
2.4. KINH NGHIỆM TRONG NƯỚC, QUỐC TẾ VÀ BÀI HỌC KINH NGHIỆM TRONG PHÁT TRIỂN NGUỒN NHÂN LỰC NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI THỜI KỲ CÁCH MẠNG CÔNG NGHIỆP LẦN THỨ TƯ………………………………………………………………………………… 62
2.4.1. Kinh nghiệm phát triển nguồn nhân lực của một số ngân hàng thương mại trong nước và trên thế giới………………………………………………………… 62
2.4.2. Bài học rút ra từ phát triển nguồn nhân lực của một số ngân hàng thương mại trong nước và trên thế giới trong điều kiện cách mạng công nghiệp lần thứ tư 67
Tiểu kết chương 2…………………………………………………………………. 69
CHƯƠNG 3. THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN NGUỒN NHÂN LỰC NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN NGOẠI THƯƠNG VIỆT NAM THỜI KỲ CÁCH MẠNG CÔNG NGHIỆP LẦN THỨ TƯ …………………………. 70
3.1. KHÁI QUÁT VỀ NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN NGOẠI THƯƠNG VIỆT NAM ……………………………………………………….…. 70
3.1.1. Quá trình hình thành và phát triển của Ngân hàng Thương mại Cổ phần Ngoại thương Việt Nam…………………………………………………………… 70
3.1.2. Mô hình tổ chức và mạng lưới của Ngân hàng Thương mại Cổ phần Ngoại thương Việt Nam………………………………………………………………………………………… 72
3.1.2.1. Mô hình tổ chức của Ngân hàng Thương mại Cổ phần Ngoại thương Việt Nam.…………………………………….………………………………………….. 72
3.1.2.2. Mạng lưới của Ngân hàng Thương mại Cổ phần Ngoại thương Việt Nam……………………………………………………………………………… 74
3.1.3. Kết quả hoạt động kinh doanh của Ngân hàng Thương mại Cổ phần Ngoại thương Việt Nam …………………………………………………………………. 75
3.1.3.1. Một số chỉ tiêu hoạt động kinh doanh chủ yếu…………………………… 75
3.1.3.2. Một số kết quả đạt được trong việc chuyển đổi mô hình kinh doanh theo xu thế cách mạng công nghiệp lần thứ tư…………………………………………. 79
3.2. PHÂN TÍCH THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN NGUỒN NHÂN LỰC TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN NGOẠI THƯƠNG VIỆT NAM TRONG ĐIỀU KIỆN CÁCH MẠNG CÔNG NGHIỆP LẦN THỨ TƯ…….. 82
3.2.1. Phát triển số lượng nguồn nhân lực Ngân hàng Thương mại Cổ phần Ngoại thương Việt Nam trong điều kiện cách mạng công nghiệp lần thứ tư 82
3.2.2. Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực thích ứng với cuộc mạng công nghiệp lần thứ tư tại Ngân hàng Thương mại Cổ phần Ngoại thương Việt Nam ………….. 89
3.2.2.1. Phát triển nguồn nhân lực về thể chất…………………………………….. 89
3.2.2.2. Trình độ nhân lực Ngân hàng Thương mại Cổ phần Ngoại thương Việt Nam …………………….….…………………………………………………………………. 92
3.2.2.3. Phát triển cân đối đồng bộ giữa lao động quản lý, lao động trực tiếp, lao động nghiệp vụ với lao động hỗ trợ ……………..……………………………… 97
3.2.2.4. Năng suất lao động nguồn nhân lực Ngân hàng Thương mại Cổ phần Ngoại thương Việt Nam………..………………………….………………………. 99
3.2.3. Hợp lý cơ cấu nguồn nhân lực Ngân hàng Thương mại Cổ phần Ngoại thương Việt Nam trong điều kiện cách mạng công nghiệp lần thứ tư …….……… 101
3.2.3.1. Cơ cấu nguồn nhân lực theo nhóm công việc, trong đó lao động chuyên công nghệ thông tin tăng nhanh nhất……………………………………………… 101
3.2.3.2. Cơ cấu nguồn nhân lực theo giới tính……………………………….……. 103
3.2.3.2. Cơ cấu nguồn nhân lực theo độ tuổi………………………………………. 103
3.2.4. Các nhân tố ảnh hưởng đến phát triển nguồn nhân lực tại Ngân hàng Thương mại Cổ phần Ngoại thương Việt Nam thời kỳ cách mạng công nghiệp lần thứ tư………………………………….………………………………………. 105
3.2.4.1. Công tác tuyển dụng……………………………………………………… 105
3.2.4.2. Công tác đào tạo hàng năm theo hướng chuẩn hóa công nghệ hàng năm.. 108
3.2.4.3. Công tác đãi ngộ nhân sự……………………………………………….. 111
3.3. THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN NGUỒN NHÂN LỰC TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN NGOẠI THƯƠNG VIỆT NAM QUA TÀI LIỆU ĐIỀU TRA KHẢO SÁT…………………………………………….. 113
3.3.1. Kết quả khảo sát đánh giá về phát triển nguồn nhân lực các nhân tố ảnh hưởng đến công tác phát triển nguồn nhân lực tại Ngân hàng Thương mại Cổ phần Ngoại thương Việt Nam……………………………………………………… 114
3.3.1.1. Ý kiến về số lượng và cơ cấu nguồn nhân lực Ngân hàng Thương mại Cổ phần Ngoại thương Việt Nam……………………………………………………… 114
3.3.1.2. Ý kiến về chất lượng NNL của Ngân hàng Thương mại Cổ phần Ngoại thương Việt Nam………………………………………………………………….. 115
3.3.1.3. Ý kiến về nhân tố ảnh hưởng đến công tác phát triển nguồn nhân lực tại Ngân hàng Thương mại Cổ phần Ngoại thương Việt Nam……………………….. 117
3.3.2. Kết quả khảo sát phỏng vấn và lấy ý kiến chuyên gia về công tác phát triển nguồn nhân lực tại VCB…………………………………………………………… 120
3.4. ĐÁNH GIÁ VỀ PHÁT TRIỂN NGUỒN NHÂN LỰC NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN NGOẠI THƯƠNG VIỆT NAM…………………. 124
3.4.1. Ưu điểm ……………………………………………………………………. 124
3.4.2. Hạn chế trong phát triển nguồn nhân lực tại Ngân hàng Thương mại Cổ phần Ngoại thương Việt Nam …………………………………………………….. 126
3.4.3. Nguyên nhân của hạn chế ………………………………………………….. 129
Tiểu kết chương 3…………………………………………………………. 133
CHƯƠNG 4. GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN NGUỒN NHÂN LỰC NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN NGOẠI THƯƠNG VIỆT NAM THỜI KỲ CÁCH MẠNG CÔNG NGHIỆP LẦN THỨ TƯ………………………….. 134
4.1. MỤC TIÊU, QUAN ĐIỂM PHÁT TRIỂN NGUỒN NHÂN LỰC NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN NGOẠI THƯƠNG VIỆT NAM VÀ XU HƯỚNG PHÁT TRIỂN NGUỒN NHÂN LỰC CÁC NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI THỜI KỲ CÁCH MẠNG CÔNG NGHIỆP LẦN THỨ TƯ.. 134
4.1.1. Mục tiêu phát triển VCB đến 2025 tầm nhìn 2030……..……….……..….. 134
4.1.2. Quan điểm phát triển nguồn nhân lực Ngân hàng thương mại cổ phần Ngoại thương Việt Nam thời kỳ cách mạng công nghiệp lần thứ tư……………… 136
4.1.3. Dự báo xu hướng phát triển nguồn nhân lực các ngân hàng thương mại trong kỷ nguyên số………………………………………………………………… 138
4.2. MỘT SỐ GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN NGUỒN NHÂN LỰC NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN NGOẠI THƯƠNG VIỆT NAM THỜI KỲ CÁCH MẠNG CÔNG NGHIỆP LẦN THỨ TƯ………………………….. 139
4.3.1. Hoàn thiện chiến lược phát triển nguồn nhân lực của Ngân hàng Thương mại Cổ phần Ngoại thương Việt nam trong điều kiện cách mạng công nghiệp lần thứ tư………………………………………………………………………………. 140
4.2.2. Thống nhất quy trình, phương pháp và làm tốt công tác tuyển dụng từ Hội sở chính đến các chi nhánh, hoàn thiện cơ chế chính sách thu hút nhân tài, nhân lực có chất lượng cao……………………………………………………………… 144
4.2.3. Xây dựng lộ trình cụ thể cho công tác đào tạo, hiện đại hóa, đa dạng hóa hình thức đào tạo cho NNL đặc biệt chú trọng đào tạo cập nhật kịp thời về sự thay đổi của cách mạng công nghiệp lần thứ tư…………………………………… 149
4.2.4. Tăng cường hợp tác quốc tế để đào tạo và đào tạo chuyên gia về công nghệ mới đáp ứng yêu cầu của cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư……………….. 153
4.2.5. Hoàn thiện tổ chức bộ máy theo mô hình mới trong điều kiện CMCN4.0, điều động và luân chuyển cán bộ phù hợp với mục tiêu hiện đại, xây dựng kế hoạch sử dụng nguồn nhân lực chất lượng cao nhằm hợp lý hóa cơ cấu nhân lực 155
4.4. KHUYẾN NGHỊ……….……….……………………………..……………….. 158
4.3.1. Đối với Nhà nước…………………………………………………………… 158
4.3.2. Đối với Ngân hàng nhà nước Việt Nam…………..………………………… 158
Tiểu kết chương 4……………………………………………..…………………… 160
KẾT LUẬN ……………………………………………………………………….. 163
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO…………………….……………….…. 171
Phụ lục 1. Phiếu điều tra, khảo sát về công tác phát triển nguồn nhân lực của Ngân hàng Thương mại Cổ phần Ngoại thương Việt Nam……………………….. 171
Phụ lục 2. Phiếu điều tra, bảng câu hỏi về công tác phát triển nguồn nhân lực của Ngân hàng Thương mại Cổ phần Ngoại thương Việt Nam ……………….……… 175
Phụ lục 3. Tổng hợp kết quả phiếu điều tra, khảo sát số 1…………………………. 178
Phụ lục 4. Tổng hợp kết quả phân bổ và thực tế phiếu điều tra số 2……………… 180
Phụ lục 5. Tổng hợp kết quả điều tra, khảo sát phỏng vấn về công tác phát triển nguồn nhân lực tại Ngân hàng Thương mại Cổ phần Ngoại thương Việt Nam…. 181
Phụ lục 6. Danh sách các Chi nhánh trực thuộc VCB…………………….………. 188
Phụ lục 7. Danh sách các chi nhánh công ty con và văn phòng đại diện…………. 192
Phụ lục 8. Số liệu báo cáo tài chính hợp nhất VCB từ 2016-2020…………….….. 193
NHỮNG CÔNG TRÌNH ĐÃ CÔNG BỐ CỦA TÁC GIẢ LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN………………………………………………………………………… 197

Phát triển nguồn nhân lực Ngân hàng Thương mại cổ phần Ngoại thương Việt Nam thời kỳ cách mạng công nghiệp lần thứ tư

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
Tiếng Việt
BĐH Ban điều hành
CMCN 4.0 Cách mạng công nghiệp lần thứ 4
CNTT Công nghệ thông tin
ĐTPT Đào tạo phát triển
DNNN Doanh nghiệp Nhà nước
DTT Doanh thu thuần
HĐKD Hoạt động kinh doanh
HĐQT Hội đồng quản trị
HSC Hội sở chính
LNTT Lợi nhuận trước thuế
NHNN Ngân hàng nhà nước
NHTM Ngân hàng Thương mại
NLĐ Người lao động
NNL Nguồn nhân lực
PTNNL Phát triển nguồn nhân lực
TSC Trụ sở chính
Tiếng Anh
ALCO Ủy Ban Quản lý tài sản nợ, tài sản có
HRD Phát triển nguồn nhân lực
HRM Quản lý nguồn nhân lực
VCB Ngân hàng Thương mại Cổ phần Ngoại thương Việt nam
ROAA Lợi nhuận trên Tổng tài sản bình quân
ROEA Lợi nhuận trên Vốn chủ sở hữu bình quân

DANH MỤC CÁC BẢNG

Phát triển nguồn nhân lực Ngân hàng Thương mại cổ phần Ngoại thương Việt Nam thời kỳ cách mạng công nghiệp lần thứ tư
Nội dung Trang

Bảng 1.1. Dự kiến phân bổ và thực tế phiếu điều tra số 1…………………… 26
Bảng 1.2. Dự kiến phân bổ và thực tế phiếu điều tra số 2…………………… 27
Bảng 3.1. Một số chỉ tiêu hoạt động kinh doanh chính của Ngân hàng Thương mại Cổ phần Ngoại thương Việt Nam từ 2016 đến 2020…………… 76
Bảng 3.2. Khái quát tình hình ứng dụng công nghệ thông tin tại Ngân hàng Thương mại Cổ phần Ngoại thương Việt Nam………………………………. 80
Bảng 3.3. Số lượng cán bộ Ngân hàng Thương mại Cổ phần Ngoại thương Việt Nam từ 2016 đến 2020………………………………………………….. 83
Bảng 3.4. Tốc độ phát triển lao động tăng hàng năm Ngân hàng Thương mại Cổ phần Ngoại thương Việt Nam từ 2016 đến 2020……………………. 85
Bảng 3.5. Số lượng cán bộ đáp ứng yêu cầu chuyển đổi số VCB 2016-2020 87
Bảng 3.6. Số lượng lao động theo khối Ngân hàng Thương mại Cổ phần Ngoại thương Việt Nam 2016-2020………………………………..………… 88
Bảng 3.7. Bảng tổng hợp kết quả kiểm tra sức khỏe cán bộ Ngân hàng Thương mại Cổ phần Ngoại thương Việt Nam định kỳ hàng năm………….. 90
Bảng 3.8. Trình độ học vấn của cán bộ nhân viên Ngân hàng Thương mại Cổ phần Ngoại thương Việt Nam từ 2016-2020……………………………………… 93
Bảng 3.9. Đánh giá kỹ năng làm việc của người lao động Ngân hàng Thương mại Cổ phần Ngoại thương Việt Nam từ 2016-2020……………….. 94
Bảng 3.10. Theo dõi đạo đức nghề nghiệp và kỷ luật lao động cán bộ Ngân hàng Thương mại Cổ phần Ngoại thương Việt Nam…………………………. 95
Bảng 3.11. Khả năng sử dụng phần mềm chuyên môn của cán bộ Ngân hàng Thương mại Cổ phần Ngoại thương Việt Nam từ 2016-2020……………….. 96
Bảng 3.12. Kết quả nghiên cứu khoa học của Ngân hàng Thương mại Cổ phần Ngoại thương Việt nam qua các năm…………………………………… 97
Bảng 3.13. Lao động quản lý và lao động trực tiếp Ngân hàng Thương mại Cổ phần Ngoại thương Việt Nam từ 2016 đến 2020………………………… 98
Bảng 3.14. Năng suất lao động và hiệu quả công việc của Ngân hàng Thương mại Cổ phần Ngoại thương Việt Nam từ năm 2016 -2020…………. 100
Bảng 3.15. Cơ cấu lao động theo nhóm công việc của Ngân hàng Thương mại Cổ phần Ngoại thương Việt Nam ……………………………………….. 102
Bảng 3.16. Cơ cấu nguồn nhân lực theo độ tuổi Ngân hàng Thương mại Cổ phần Ngoại thương Việt Nam từ năm 2016 đến 2020……………………….. 104
Bảng 3.17. Số khóa và số lượt đào tạo ngắn hạn cho cán bộ Ngân hàng Thương mại Cổ phần Ngoại thương Việt Nam qua các năm………………… 110
Bảng 3.18. Số lao động được đào tạo công nghệ thông tin qua các năm……. 111
Bảng 3.19. Thu nhập của người lao động của Ngân hàng Thương mại Cổ phần Ngoại thương Việt Nam qua các năm………………………………… 112
Bảng 3.20. Kết quả khảo sát về số lượng, và cơ cấu nguồn nhân lực Ngân hàng Thương mại Cổ phần Ngoại thương Việt Nam ……………………… 114
Bảng 3.21. Kết quả khảo sát về chất lượng nguồn nhân lực của Ngân hàng Thương mại Cổ phần Ngoại thương Việt Nam ………………………………. 115
Bảng 3.22. Kết quả khảo sát về chất lượng nguồn nhân lực của Ngân hàng Thương mại Cổ phần Ngoại thương Việt Nam qua ý kiến của khách hàng…. 116
Bảng 3.23. Bảng tổng hợp đánh giá về chiến lược kinh doanh và chiến lược phát triển nguồn nhân lực của Ngân hàng Thương mại Cổ phần Ngoại thương Việt Nam……………………………………………………………… 117
Bảng 3.24. Kết quả khảo sát về công tác đào tạo nguồn nhân lực Ngân hàng Thương mại Cổ phần Ngoại thương Việt Nam thời kỳ cách mạng công nghiệp lần thứ tư……………………………………………………………… 118
Bảng 3.25. Kết quả khảo sát về chế độ đãi ngộ đối với người lao động của Ngân hàng Thương mại Cổ phần Ngoại thương Việt Nam ………….……… 119
Bảng 4.1. Một số chỉ tiêu kinh doanh chính đến 2030………………………… 135

DANH MỤC HÌNH VẼ, MÔ HÌNH, BIỂU ĐỒ

Phát triển nguồn nhân lực Ngân hàng Thương mại cổ phần Ngoại thương Việt Nam thời kỳ cách mạng công nghiệp lần thứ tư

Nội dung Trang Trang

Hình vẽ
Hình 2.1. Diễn biến các cuộc cách mạng công nghiệp trên thế giới…………. 38
Hình 2.2. Các nhân tố ảnh hưởng đến phát triển nguồn nhân lực của ngân hàng thương mại……………………………………………………………… 54
Mô hình
Mô hình 3.1. Mô hình tổ chức ngân hàng thương mại của Ngân hàng Thương mại Cổ phần Ngoại thương Việt Nam ……………………………… 72
Mô hình 3.2. Mô hình quản trị của Ngân hàng Thương mại Cổ phần Ngoại thương Việt Nam …………………………………………………………….. 74
Mô hình 3.3. Mô hình 3.3. Các bước của quy trình tuyển dụng của Ngân hàng Thương mại Cổ phần Ngoại thương Việt Nam …………………….….. 106
Mô hình 3.4. Quy trình xây dựng và quản lý kế hoạch đào tạo của Ngân hàng Thương mại Cổ phần Ngoại thương Việt Nam ……………………… 108
Mô hình 4.1. Mô hình tổ chức bộ máy đào tạo tại Ngân hàng Thương mại Cổ phần Ngoại thương Việt Nam…………………………………………….. 150
Biểu đồ
Biểu đồ 3.1. Diễn biến Phát triển mạng lưới của Ngân hàng Thương mại Cổ phần Ngoại thương Việt Nam từ 2016 đến 2020…………………..………… 75
Biểu đồ 3.2. Tốc độ tăng số lượng cán bộ so với năm trước của Ngân hàng Thương mại Cổ phần Ngoại thương Việt Nam từ 2016 đến 2020…………… 86
Biểu đồ 3.3. Cơ cấu lao động Ngân hàng Thương mại Cổ phần Ngoại thương Việt Nam theo nhóm công việc……………………………………… 103
Biểu đồ 3.4. Cơ cấu nguồn nhân lực theo giới tính Ngân hàng Thương mại Cổ phần Ngoại thương Việt Nam từ 2016 đến 2020………………………… 103
Biểu đồ 3.5. Số lao động tuyển dụng hàng năm của Ngân hàng Thương mại Cổ phần Ngoại thương Việt Nam ……………………………………………. 107

MỞ ĐẦU

1.Tính cấp thiết của đề tài
Đối với mỗi quốc gia nói riêng, hệ thống Ngân hàng Thương mại (NHTM) có vai trò đặc biệt quan trọng, nó được ví như một hệ thống huyết mạch của nền kinh tế. Hoạt động của các NHTM có ảnh hưởng một cách mạnh mẽ và trực tiếp đến sự phát triển kinh tế, điều này càng khẳng định hơn trên thực tế trong những năm gần đây sự sụp đổ một loạt các Ngân hàng lớn, có tên tuổi trên thế giới như Lehman Brothers, ederal Bank of California, Federal Bank of California, Northern Rock, Straumur Investment Bank….., kéo theo sự khủng hoảng tài chính toàn cầu đã dẫn đến suy thoái kinh tế một cách trầm trọng ở một số nước lớn trên thế giới trong đó có Mỹ, Anh, Ireland, Bỉ và Tây Ban Nha…
Trong thời kỳ CMCN4.0, từ sức ép cạnh tranh của hệ thống NHTM, ngoài việc phát triển về quy mô, nâng cao năng lực nội tại, các NHTM muốn giành thắng lợi trong cuộc đua của thị trường cần quan tâm hơn đến việc PTNNL trong điều kiện mới: đó là việc thu hút, đào tạo nhân sự có chất lượng cao, sắp xếp đổi mới mô hình PTNNL…, do việc ứng dụng những thành tựu của cuộc cách mạng này nên các NHTM giảm được số lượng nhân viên, mặc dù vậy, nhu cầu về nguồn nhân lực chất lượng cao (giỏi cả về chuyên môn nghiệp vụ ngân hàng và công nghệ thông tin) sẽ gia tăng. Trên thực tế, CMCN 4.0 đã và đang tác động trực tiếp đến PTNNL ở mỗi NHTM, đó là mô hình và quy trình kinh doanh đang dần thay đổi và kéo theo số lượng, chất lượng và cơ cấu tổ chức nhân sự của NHTM có xu hướng thay đổi để phù hợp với sự phát triển của công nghệ mới; hệ thống máy tính và trí tuệ nhân tạo đã và đang giúp các nhà quản trị nhân sự thực hiện tốt hơn vai trò của mình. Do vậy, trong thời gian tới công tác PTNNL của các NHTM cần phải nhanh chóng được đổi mới về mô hình cũng như việc đồng thời áp dụng công nghệ mới để phù hợp với sự lan tỏa nhanh chóng của CMCN 4.0.

Phát triển nguồn nhân lực Ngân hàng Thương mại cổ phần Ngoại thương Việt Nam thời kỳ cách mạng công nghiệp lần thứ tư
Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam (VCB) là 1 trong 4 Ngân hàng thương mại hàng đầu Việt Nam có hoạt động kinh doanh hiệu quả nhất, với tỷ trọng tài sản trên tổng tài sản hệ thống NHTM của Việt Nam đạt trên 11%, có quy mô về lợi nhuận đứng ở vị trí số 1 trong cả nước, chiếm 16,1% thị phần, là ngân hàng luôn đi đầu trong lĩnh vực đổi mới trong hoạt động Ngân hàng, đặc biệt là trong lĩnh vực PTNNL, thanh toán quốc tế và công nghệ.
Một trong những yếu tố quan trọng giúp VCB luôn giữ vững được vị trí hàng đầu về hiệu quả kinh doanh trong những năm qua, đó là công tác PTNNL rất được coi trọng, bởi lẽ PTNNL ở VCB có thể nói là nền tảng cho sự đổi mới và là yếu tố hết sức cần thiết tạo nên thương hiệu và sự thành công của VCB. Bên cạnh đó, sự cạnh tranh trong lĩnh vực kinh doanh Ngân hàng tại Việt Nam đã trở nên ngày càng khốc liệt, sự xuất hiện ngày càng nhiều các NHTM 100% vốn nước ngoài khiến cho sức nóng cạnh tranh ngày càng lớn. Ngoài ra, nhiều bằng chứng khác cho thấy vai trò của PTNNL trong việc nâng cao hiệu quả hoạt động của các ngân hàng, sẵn sàng chủ động ứng phó với những tác động mạnh mẽ về công nghệ trong thời kỳ cách mạng công nghiệp 4.0, vì thế vai trò của PTNNL ở VCB một lần nữa được khẳng định đã giúp cho VCB nâng cao được năng lực cạnh tranh, chủ động ứng phó với những biến động khó lường của thị trường tiền tệ, khẳng định vị thế “Ngân hàng số 1 Việt Nam”.
Đề tài “Phát triển nguồn nhân lực Ngân hàng Thương mại cổ phần Ngoại thương Việt Nam thời kỳ cách mạng công nghiệp lần thứ tư” được tác giả lựa chọn làm đề tài nghiên cứu với một số lý do quan trọng cơ bản sau:
Một là, Ngày nay, cách mạng công nghiệp lần thứ 4 (CMCN 4.0) đã và đang diễn ra với tốc độ nhanh trên thế giới nó tác động mạnh mẽ đến sự phát triển kinh tế – xã hội của kinh tế toàn cầu, trong đó có Việt Nam; Cuộc CMCN 4.0 nó đang tạo ra sự thay đổi nhanh chóng trong cách quản lý, điều hành cũng như phát triển của NHTM, có thể nói rằng đối với lĩnh vực ngân hàng những tiến bộ về kỹ thuật công nghệ đang ảnh hưởng toàn diện, làm thay đổi cấu trúc, phương thức và các hoạt động của các NHTM. Tuy nhiên, những cơ hội, thách thức và xu hướng PTNNL của các NHTM và việc PTNNL tại các NHTM trong nước đã đáp ứng yêu cầu của CMCN4.0 chưa thì cần tiếp tục phải nghiên cứu.
Hai là, muốn đứng vững và phát triển trong môi trường cạnh tranh ngày càng gay gắt như hiện nay thì các NHTM phải nâng cao năng lực hoạt động của mình, để phát triển bền vững theo đó, cần phải nhanh chóng đổi mới công tác quản trị và cơ cấu lại các hoạt động của mình, bắt đầu từ việc chuẩn hóa công tác PTNNL để theo kịp và chủ động hòa nhập với cuộc CMCN 4.0
Ba là, đã có một số công trình trong và ngoài nước nghiên cứu về NNL, PTNNL, PTNNL các NHTM, PTNNL Ngân hàng Thương mại Cổ phần Công thương Việt Nam, nhưng nghiên cứu về PTNNL Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam thời kỳ CMCN 4.0 thì chưa có nghiên cứu nào.
Bốn là, Ngân hàng Thương mại cổ phần Ngoại thương Việt Nam là một NHTM lớn của Nhà nước giữ vai trò quan trọng trong hệ thống NHTM ở Việt Nam, là Ngân hàng tiên phong trong các lĩnh vực phát triển ngân hàng số và có chất lượng NNL cùng với môi trường làm việc hàng đầu, được các tổ chức trong nước và quốc tế đánh giá cao, do đó nó phù hợp với mục đích nghiên cứu của đề tài.

Phát triển nguồn nhân lực Ngân hàng Thương mại cổ phần Ngoại thương Việt Nam thời kỳ cách mạng công nghiệp lần thứ tư
2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
2.1. Mục đích nghiên cứu
Làm rõ những vấn đề lý luận và thực tiễn về PTNNL tại VCB trong điều kiện cách mạng công nghiệp 4.0; phân tích thực trạng PTNNL tại VCB; trên cơ sở đó đề xuất các quan điểm và giải pháp PTNNL nâng cao hiệu quả cho hoạt động của VCB để đáp ứng yêu cầu của cách mạng công nghiệp 4.0.

Phát triển nguồn nhân lực Ngân hàng Thương mại cổ phần Ngoại thương Việt Nam thời kỳ cách mạng công nghiệp lần thứ tư
2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
– Nghiên cứu những vấn đề lý luận về NNL, PTNNLvà PTNNL của các Ngân hàng thương mại nói riêng trong điều kiện của CM 4.0.
– Nghiên cứu khái quát cách mạng công nghiệp 4.0, những tác động của cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 đối với hoạt động của các NHTM (cơ hội, thách thức và xu hướng của cuộc CMCN 4.0 trong điều kiện phát triển kinh tế – xã hội và PTNNL của NHTM.
– Nghiên cứu kinh nghiệm phát triển nguồn nhân lực có hiệu quả tại một số ngân hàng tiên tiến trong nước và trên thế giới, từ đó rút ra các bài học kinh nghiệm cho các ngân hàng thương mại trong nước và áp dụng chính cho VCB.
– Đánh giá thực trạng việc PTNNL tại VCB và những vấn đề đặt ra cần tiếp tục giải quyết trong thời gian tới.
– Đề xuất quan điểm và giải pháp PTNNL tại VCB nhằm đáp ứng yêu cầu của cách mạng công nghiệp 4.0.
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của Luận án
3.1. Đối tượng nghiên cứu: PTNNL của VCB dưới góc nhìn của khoa học Quản trị kinh doanh.
3.2. Phạm vi nghiên cứu
– Về nội dung: Nghiên cứu sự phát triển nguồn nhân lực tại VCB bao gồm cả số lượng, chất lượng, cơ cấu…; đặc biệt tập trung vào phát triển NNL đang làm nghiệp vụ ngân hàng, có tính đến sự tác động của CMCN 4.0.
– Về không gian: Tại VCB
– Về thời gian: Nghiên cứu thực trạng PTNNL từ năm 2016 tới 2020 và đề xuất giải pháp phát triển đến 2025
4. Những kết quả chính, ý nghĩa lý luận và thực tiễn của Luận án
4.1. Những kết quả chính:
Thứ nhất, Luận án đã hệ thống hóa và làm sâu sắc thêm những vấn đề lý luận về NNL, PTNNL ngân hàng thương mại trước cuộc cách mạng công nghệ 4.0.

Phát triển nguồn nhân lực Ngân hàng Thương mại cổ phần Ngoại thương Việt Nam thời kỳ cách mạng công nghiệp lần thứ tư
Thứ hai, Luận án nghiên cứu vấn đề PTNNL từ góc độ phát triển về số lượng đến phát triển về chất lượng đồng thời phân tích nhân tố ảnh hưởng như: tuyển dụng nhân viên, đào tạo và nâng cao năng lực chuyên môn của nhân viên, nâng cao hiệu quả sử dụng lao động thông qua việc sử dụng hệ thống kích thích vật chất và tinh thần đối với nhân viên.
Thứ ba, bên cạnh việc thu thập các thông tin liên quan đến đối tượng nghiên cứu do các cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền cung cấp, tác giả đã tiến hành cuộc khảo sát chọn mẫu bằng bảng câu hỏi nhằm thu thập các thông tin thực tế từ các khách thể trong phạm vi nghiên cứu; làm căn cứ thực tiễn cho việc phân tích, đánh giá những vấn đề liên quan đến PTNNL tại VCB. Trên cơ sở các thông tin thu thập được từ các nguồn khác nhau, đặc biệt là từ cuộc điều tra, trao đổi phỏng vấn, tác giả đã phân tích, làm rõ được thực trạng về PTNNL tại VCB, đánh giá mặt mạnh, mặt hạn chế và tìm hiểu nguyên nhân dẫn đến thực trạng nói trên.
Thứ tư, trên cơ sở xác định các yêu cầu về PTNNL và căn cứ vào thực trạng về PTNNL tại VCB và một số chi nhánh mang tính đại diện giai đoạn 2016-2020, luận án đã đề xuất được một số giải pháp nhằm góp phần PTNNL có trình độ cao góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động của VCB.
4.2.Ý nghĩa lý luận
Với việc hệ thống hóa những vấn đề cơ bản về cuộc các mạng công nghiệp 4.0; PTNNL nói chung và PTNNL NHTM nói riêng, đề tài có những đóng góp và có ý nghĩa nhất định đối với việc xây dựng và hoàn thiện hệ thống lý luận về PTNNL.

LA08.085_Phát triển nguồn nhân lực Ngân hàng Thương mại cổ phần Ngoại thương Việt Nam thời kỳ cách mạng công nghiệp lần thứ tư
4.3.Ý nghĩa thực tiễn
Với việc phân tích, làm rõ thực trạng công tác PTNNL của VCB; đánh giá mặt mạnh, mặt hạn chế và tìm hiểu nguyên nhân của thực trạng đó; đồng thời đề xuất các giải pháp PTNNL của VCB; đặc biệt là việc phân tích các yêu cầu đặt ra đối với PTNNL của VCB tại các chi nhánh, đề tài có những đóng góp và có ý nghĩa rất quan trọng với thực tiễn công tác PTNNL NTTM nói chung và PTNNL tại VCB và các chi nhánh nói riêng trong điều kiện cách mạng công nghiệp 4.0 đang Phát triển nguồn nhân lực Ngân hàng Thương mại cổ phần Ngoại thương Việt Nam thời kỳ cách mạng công nghiệp lần thứ tư

Phát triển nguồn nhân lực Ngân hàng Thương mại cổ phần Ngoại thương Việt Nam thời kỳ cách mạng công nghiệp lần thứ tư
5. Những đóng góp của luận án
5.1. Những đóng góp mới về mặt học thuật, lý luận
Thứ nhất, trên cơ sở tổng hợp, hệ thống hóa cơ sở lý luận về NNL, PTNNL trong tổ chức, luận án đã xây dựng khái niệm, phân tích vai trò NNL, PTNNL trong tổ chức, làm rõ khái niệm, đặc điểm về CMCN 4.0, phân tích tác động gồm cơ hội và thách thức của cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 đối với PTNNL của NHTM Việt Nam.

Phát triển nguồn nhân lực Ngân hàng Thương mại cổ phần Ngoại thương Việt Nam thời kỳ cách mạng công nghiệp lần thứ tư
Thứ hai, Luận án làm sáng tỏ thêm bản chất và nội dung PTNNL NHTM trong điều kiện CMCN 4.0,
Thứ ba, rút ra bài học kinh nghiệm PTNNL cho các NHTM từ nghiên cứu kinh nghiệm PTNNL thời kỳ CMCN 4.0 của một số NHTM trong nước và trên thế giới.
Thứ tư, Luận án đã phân tích tìm ra các nhân tố ảnh hưởng đến công tác PTNNL NHTM trong điều kiện CM 4.0 để có cơ sở đưa ra các giải pháp PTNNL VCB thời kỳ CMCN 4.0.

Phát triển nguồn nhân lực Ngân hàng Thương mại cổ phần Ngoại thương Việt Nam thời kỳ cách mạng công nghiệp lần thứ tư
5.2. Về thực tiễn những phát hiện, đề xuất mới rút ra được từ kết quả nghiên cứu, khảo sát của luận án
Từ kết quả phân tích, đánh giá các số liệu thu thập được và các bảng điều tra khảo sát thực trạng kết quả PTNNL VCB giai đoạn 2016-2020, từ đó luận án có những phát hiện và đưa ra các đề xuất như sau:
Một là, do tác động của CMCN 4.0, yêu cầu của thị trường, sự phát triển nhanh chóng của kỹ thuật công nghệ, xuất hiện một số sản phẩm dịch vụ ngân hàng mang tính tự động hóa cao, máy móc và trí tuệ nhân tạo thâm nhập và dần thay thế con người. Nếu loại trừ số lao động tăng do phát triển quy mô và mạng lưới, thì nhóm lao động giản đơn, nhóm giao dịch viên tại quầy, và một số nhóm lao động hỗ trợ khác giảm sút nhanh chóng do sự thay thế của máy móc, trí tuệ nhân tạo và tiện ích của sản phẩm dịch vụ.

Phát triển nguồn nhân lực Ngân hàng Thương mại cổ phần Ngoại thương Việt Nam thời kỳ cách mạng công nghiệp lần thứ tư
Hai là, mặc dù chất lượng NNL của VCB thời gian qua được đánh giá là có chất lượng hàng đầu thị trường, nhưng trong nội tại VCB còn thiếu hụt một lực lượng đáng kể về nhân sự chuyên gia lĩnh vực công nghệ thông tin và chuyên gia đầu ngành về ngân hàng số bởi một số bất cập như việc xây dựng chiến lược PTNNL chưa thực sự gắn với sự thay đổi của CMCN 4.0; công tác đào tạo và thu hút NNL chất lượng cao (giỏi chuyên môn và công nghệ thông tin) để đáp ứng yêu cầu nhanh chóng của CMCN 4.0 chưa có sự quan tâm cụ thể và thích đáng.
Ba là, thích ứng với sự phát triển của cuộc CMCN 4.0 công tác PTNNL của VCB cần chủ động tái cơ cấu tổ chức bộ máy từ khâu phân loại, đánh giá lại NNL, xây dựng kế hoạch theo từng nhóm lao động, phù hợp với các vị trí công việc trong thời kỳ số, có kế hoạch đào tạo bố trí lại một cách hợp lý NNL. Bên cạnh đó, xây dựng kế hoạch bổ sung các nhân sự trọng yếu (NNL chất lượng cao phục vụ cho CMCN 4.0) và bố trí một cách hiệu quả NNL hiện có tránh lãng phí về NNL trong quá trình chuyển đổi sang ngân hàng số.

Phát triển nguồn nhân lực Ngân hàng Thương mại cổ phần Ngoại thương Việt Nam thời kỳ cách mạng công nghiệp lần thứ tư
Bốn là, trên cơ sở chủ chương đường lối của Đảng và Nhà nước và nhận diện xu hướng PTNNL của các NHTM thời kỳ CMCN 4.0, từ đó luận án đề xuất quan điểm PTNNL, đưa ra các giải pháp PTNNL cho VCB trong thời kỳ CMCN 4.0. Trong đó, cần làm tốt công tác xây dựng chiến lược PTNNL theo sát với sự diễn biến của CMCN 4.0. Đồng thời, xác định rõ xu thế và lượng hóa được sự biến động NNL trong tương lai để đưa ra kế hoạch và lộ trình cụ thể đối với việc mở rộng hay thu hẹp từng đối tượng NNL phù hợp với sự phát triển của VCB trong kỷ nguyên số. Các giải pháp có giá trị tham khảo cho các NHTM nói chung.

LA08.085_Phát triển nguồn nhân lực Ngân hàng Thương mại cổ phần Ngoại thương Việt Nam thời kỳ cách mạng công nghiệp lần thứ tư
6. Về kết cấu của luận án
Ngoài phần mở đầu, kết luận và kiến nghị, phần phụ lục gồm 8 phụ lục kèm theo và danh mục tài liệu tham khảo, luận án được trình bày gồm 4 chương:
Chương 1. Tổng quan các công trình nghiên cứu liên quan đến đề tài và phương pháp nghiên cứu
Chương 2. Cơ sở lý luận về phát triển nguồn nhân lực Ngân hàng thương mại thời kỳ cách mạng công nghiệp lần thứ tư
Chương 3. Thực trạng phát triển nguồn nhân lực Ngân hàng Thương mại Cổ phần Ngoại thương Việt Nam thời kỳ cách mạng công nghiệp lần thứ tư
Chương 4. Giải pháp phát triển nguồn nhân lực Ngân hàng Thương mại Cổ phần Ngoại thương Việt Nam thời kỳ cách mạng công nghiệp lần thứ tư