Phát Triển Năng Lực Tư Duy Phản Biện Cho Học Sinh Bằng Hình Thức Tranh Luận Trong Dạy Học Quan Hệ Vuông Góc Trong Không Gian

1/ Thông tin bài báo

• Tên bài báo: PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC TƯ DUY PHẢN BIỆN CHO HỌC SINH BẰNG HÌNH THỨC TRANH LUẬN TRONG DẠY HỌC QUAN HỆ VUÔNG GÓC TRONG KHÔNG GIAN
• Tác giả: Đoàn Thanh Phục và Lê Viết Minh Triết
• Số trang: 52-62
• Năm: 2024
• Nơi xuất bản: Tạp chí Khoa học Đại học Cần Thơ
• Từ khoá: Dạy học toán, hình học không gian, tranh luận, tư duy phản biện

2/ Nội dung chính

Bài báo tập trung nghiên cứu về việc phát triển năng lực tư duy phản biện cho học sinh trung học phổ thông thông qua hình thức tranh luận trong dạy học môn Toán, cụ thể là chủ đề quan hệ vuông góc trong không gian. Nghiên cứu xuất phát từ thực tế rằng năng lực tư duy phản biện là một kỹ năng quan trọng trong bối cảnh xã hội hiện đại, đặc biệt là trong kỷ nguyên số hóa và tự động hóa. Năng lực này giúp học sinh có khả năng đánh giá thông tin, đưa ra quyết định và giải quyết vấn đề một cách hiệu quả, đồng thời đáp ứng yêu cầu của chương trình giáo dục phổ thông 2018 về phát triển năng lực và phẩm chất của người học. Bài báo cũng chỉ ra rằng, việc dạy học toán bằng phương pháp tranh luận là phù hợp với việc phát triển tư duy phản biện vì phương pháp này khuyến khích học sinh xem xét nhiều khía cạnh của vấn đề, lập luận, tranh luận và đưa ra quyết định dựa trên những căn cứ rõ ràng. Tuy nhiên, các nghiên cứu về dạy học toán bằng tranh luận ở Việt Nam còn hạn chế, đặc biệt là các nghiên cứu đi sâu vào quy trình và đánh giá năng lực tư duy phản biện của học sinh thông qua tranh luận.

Để làm rõ hơn về quy trình tổ chức dạy học toán bằng tranh luận, bài báo đã đề xuất một khung lý thuyết tham chiếu dựa trên các quan điểm về tư duy phản biện và mô hình lập luận Toulmin. Đồng thời, nghiên cứu đã sử dụng thang đánh giá năng lực tư duy phản biện của Rasiman để đo lường sự phát triển của học sinh. Nghiên cứu đã tiến hành thực nghiệm tại một lớp học lớp 12 tại một trường trung học phổ thông, thông qua việc tổ chức tranh luận về hai bài toán cụ thể liên quan đến quan hệ vuông góc trong không gian. Kết quả thực nghiệm cho thấy rằng việc sử dụng hình thức tranh luận trong dạy học toán có hiệu quả trong việc phát triển năng lực tư duy phản biện của học sinh. Cụ thể, sau quá trình tranh luận, học sinh đã có khả năng phân tích vấn đề, đưa ra các luận điểm có cơ sở, bảo vệ quan điểm cá nhân và đánh giá các giải pháp một cách logic.

Nghiên cứu cũng đề xuất một số lưu ý cho giáo viên khi tổ chức dạy học theo hình thức tranh luận. Cụ thể, giáo viên cần lựa chọn các vấn đề tranh luận phù hợp với trình độ của học sinh, có tính chất mở và kích thích tư duy. Giáo viên cũng cần hướng dẫn học sinh cách tham gia tranh luận, giúp các em xác định rõ quan điểm của mình, chuẩn bị các luận điểm, luận cứ để bảo vệ quan điểm. Đồng thời, giáo viên nên đa dạng hóa nội dung và hình thức tranh luận để tạo hứng thú cho học sinh. Kết quả nghiên cứu cũng cho thấy sự cần thiết của việc đánh giá quá trình và kết quả tranh luận để điều chỉnh phương pháp dạy học. Mặc dù còn một số hạn chế về quy mô và sự đa dạng của tình huống tranh luận, bài báo đã cung cấp một cơ sở lý thuyết và thực tiễn quan trọng cho việc áp dụng hình thức tranh luận trong dạy học môn Toán để phát triển năng lực tư duy phản biện cho học sinh.