Nâng Cao Năng Lực Cạnh Tranh Cụm Ngành Mía Đường Khu Vực Đông Nam Bộ

1. Thông tin Luận văn thạc sĩ

• Tên Luận văn: Nâng Cao Năng Lực Cạnh Tranh Cụm Ngành Mía Đường Khu Vực Đông Nam Bộ
• Tác giả: Nguyễn Thị Phương Tuyền
• Số trang: 73
• Năm: 2017
• Nơi xuất bản: Trường Đại học Kinh tế TP. Hồ Chí Minh – Chương trình Giảng dạy Kinh tế Fulbright
• Chuyên ngành học: Chính sách công
• Từ khoá: cụm ngành, năng lực cạnh tranh, cụm ngành mía đường Đông Nam Bộ

2. Nội dung chính

Luận văn “Nâng cao năng lực cạnh tranh cụm ngành mía đường khu vực Đông Nam Bộ” tập trung nghiên cứu và phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến khả năng cạnh tranh của cụm ngành mía đường tại khu vực Đông Nam Bộ (ĐNB), một trong những vùng trồng mía và tiêu thụ đường lớn nhất cả nước. Nghiên cứu đặt ra câu hỏi về lợi thế cạnh tranh của cụm ngành mía đường ĐNB trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế, khi các hàng rào bảo hộ dần được gỡ bỏ. Từ đó, luận văn đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh của cụm ngành, giúp ngành mía đường ĐNB tồn tại và phát triển bền vững trong môi trường cạnh tranh ngày càng gay gắt. Khung phân tích chính được sử dụng là mô hình kim cương của Michael Porter (1998), kết hợp với việc so sánh tham chiếu từ ngành mía đường khu vực Đông Bắc Thái Lan.

Luận văn đi sâu vào phân tích các yếu tố cạnh tranh theo mô hình kim cương của Porter, bao gồm các điều kiện nhân tố đầu vào, điều kiện cầu, bối cảnh chiến lược và cạnh tranh, và các ngành hỗ trợ và liên quan. Về điều kiện nhân tố đầu vào, ĐNB có những lợi thế về điều kiện tự nhiên, tuy nhiên, diện tích trồng mía đang thu hẹp do chuyển đổi mục đích sử dụng đất và cạnh tranh với các loại cây trồng khác. Nguồn nhân lực dồi dào nhưng phải cạnh tranh với các ngành kinh tế khác trong khu vực. Cơ sở hạ tầng giao thông và thủy lợi khá phát triển, tuy nhiên, hạ tầng nội đồng còn hạn chế. Trình độ công nghệ có sự phân hóa giữa các doanh nghiệp, với một số nhà máy sử dụng công nghệ hiện đại, trong khi nhiều nhà máy vẫn sử dụng công nghệ lạc hậu. Về điều kiện cầu, ĐNB là thị trường tiêu thụ đường lớn với nhu cầu ổn định và tiềm năng tăng trưởng từ ngành công nghiệp chế biến thực phẩm và đồ uống. Xuất khẩu đường còn hạn chế và phụ thuộc nhiều vào thị trường Trung Quốc.

Bối cảnh chiến lược và cạnh tranh trong ngành mía đường ĐNB được đánh giá là khá gay gắt, với sự cạnh tranh về vùng nguyên liệu, giá cả, và thị trường. Xu hướng M&A giữa các doanh nghiệp mía đường đang diễn ra nhằm tăng cường quy mô và năng lực cạnh tranh. Tuy nhiên, tình trạng đường nhập lậu qua biên giới cũng gây ảnh hưởng tiêu cực đến hoạt động sản xuất kinh doanh của các nhà máy trong nước. Các ngành hỗ trợ và liên quan đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao năng lực cạnh tranh của cụm ngành mía đường. Trong đó, vai trò của Chính phủ thể hiện qua các chính sách bảo hộ, hỗ trợ vốn và thuế. Viện Nghiên cứu Mía đường (SRI) cung cấp các nghiên cứu khoa học và chuyển giao công nghệ. Hiệp hội Mía đường Việt Nam (VSSA) đại diện cho các doanh nghiệp và đưa ra các kiến nghị chính sách. Khai thác các sản phẩm phụ từ quá trình sản xuất đường cũng tạo ra nguồn lợi nhuận bổ sung.

Từ kết quả phân tích, luận văn đưa ra kết luận rằng cụm ngành mía đường ĐNB hình thành trên cơ sở lợi thế về điều kiện tự nhiên, chính sách khuyến khích phát triển trong quá khứ, nhu cầu tăng trong quá trình phát triển kinh tế. Tuy nhiên, những lợi thế này đang mất dần theo thời gian. Vấn đề cốt lõi mà cụm ngành mía đường ĐNB cần giải quyết là cải thiện năng suất, chất lượng mía, giảm giá thành sản xuất, và hoàn thiện các mắt xích cấu thành cụm ngành từ sản xuất tới tiêu thụ nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh. Do đó, luận văn khuyến nghị hai nhóm chính sách cho chính phủ và cụm ngành. Với chính phủ, tác giả khuyến nghị hỗ trợ doanh nghiệp mía đường duy trì vùng nguyên liệu quy mô lớn, đầu tư nhiều hơn cho nghiên cứu phát triển, và đề ra luật chơi đảm bảo cạnh tranh bình đẳng. Với cụm ngành, tác giả khuyến nghị tập trung mở rộng vùng nguyên liệu, ứng dụng công nghệ mới, xây dựng thương hiệu, đẩy mạnh phát triển thị trường và đầu tư mạnh hơn cho các sản phẩm trong và sau đường, hình thành các hội nhóm chuyên môn cho cụm ngành.