1/ Thông tin bài báo
- Tên bài báo: DỰ BÁO DIỆN TÍCH, NĂNG SUẤT VÀ SẢN LƯỢNG LÚA CỦA VIỆT NAM: ÁP DỤNG MÔ HÌNH ARIMA
- Tác giả: Hồ Trọng Phúc, Phạm Xuân Hùng
- Số trang: 85-104
- Năm: 2023
- Nơi xuất bản: Tạp chí Khoa học Đại học Huế: Kinh tế và Phát triển
- Từ khoá: mô hình ARIMA, dự báo, diện tích lúa, năng suất lúa, sản lượng lúa, Việt Nam
2/ Nội dung chính
Bài báo nghiên cứu về dự báo diện tích, năng suất và sản lượng lúa của Việt Nam đến năm 2030, sử dụng mô hình Box-Jenkins ARIMA. Dữ liệu được sử dụng là chuỗi thời gian từ năm 1990 đến 2021, được thu thập từ Tổng Cục Thống Kê Việt Nam. Nghiên cứu đã phân tích thực trạng sản xuất lúa trong giai đoạn này, cho thấy rằng năng suất và sản lượng lúa có xu hướng tăng, trong khi diện tích canh tác có tốc độ tăng trưởng chậm hơn và bắt đầu giảm từ năm 2013. Cụ thể, năm 2021, diện tích canh tác lúa đạt 7,24 triệu ha, năng suất bình quân 6,06 tấn/ha và tổng sản lượng đạt 43,85 triệu tấn. Nghiên cứu cũng chỉ ra rằng, trong giai đoạn 1990-2021, năng suất và sản lượng lúa đã tăng trưởng với tốc độ lần lượt là 2,10% và 2,70% mỗi năm, trong khi diện tích chỉ tăng trưởng ở mức 0,58% mỗi năm.
Kết quả dự báo cho thấy xu hướng tiếp tục giảm diện tích canh tác lúa, ước tính giảm khoảng 0,8 triệu ha vào năm 2030, xuống còn khoảng 6,42 triệu ha. Tuy nhiên, năng suất và sản lượng lúa dự kiến sẽ tiếp tục tăng lên. Đến năm 2030, năng suất lúa có thể đạt 6,90 tấn/ha và sản lượng đạt 46,60 triệu tấn. Các mô hình ARIMA được sử dụng để dự báo là ARIMA(0,2,1) cho diện tích và sản lượng, và ARIMA(0,1,0) cho năng suất. Kết quả kiểm định cho thấy các mô hình này là phù hợp và có độ tin cậy cao. Đáng chú ý là, dù diện tích có xu hướng giảm, nhưng nhờ vào việc tăng năng suất, tổng sản lượng lúa vẫn được dự báo tăng. Các phân tích cho thấy sự gia tăng năng suất lúa chủ yếu nhờ các giống lúa mới và việc áp dụng các biện pháp canh tác tiên tiến.
Nghiên cứu đề xuất rằng, trong thập kỷ tới, các chính sách liên quan đến sản xuất lúa gạo nên tập trung vào việc cải thiện năng suất và lợi nhuận cho nông dân, thay vì mở rộng diện tích canh tác. Việc cải thiện hiệu quả sản xuất, áp dụng công nghệ tiên tiến, và sử dụng các giống lúa chất lượng cao là những hướng đi phù hợp để đảm bảo an ninh lương thực và duy trì vị thế xuất khẩu gạo của Việt Nam. Bài báo cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của việc dự báo trong việc xây dựng chiến lược phát triển ngành lúa gạo, đồng thời cung cấp tài liệu tham khảo hữu ích cho các nhà nghiên cứu và hoạch định chính sách trong lĩnh vực này.