Phát Triển Tư Duy Phản Biện Trong Dạy Học Bậc Đại Học

1. Thông tin bài báo

• Tên bài báo: PHÁT TRIỂN TƯ DUY PHẢN BIỆN TRONG DẠY HỌC BẬC ĐẠI HỌC
• Tác giả: Trịnh Chí Thâm và Hồ Thị Thu Hồ
• Số trang: 66-76
• Năm: 2023
• Nơi xuất bản: Tạp chí Khoa học Trường Đại học Cần Thơ
• Từ khoá: Dạy học, đại học, sinh viên, tư duy phản biện

2. Nội dung chính

Bài báo “Phát triển tư duy phản biện trong dạy học bậc đại học” của tác giả Trịnh Chí Thâm và Hồ Thị Thu Hồ tập trung vào việc phân tích lý luận cơ bản về phát triển tư duy phản biện (TDPB) trong giáo dục đại học. Bài báo khẳng định TDPB là một năng lực tư duy bậc cao, dựa trên phân tích và đánh giá thông tin khách quan, có bằng chứng. TDPB đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển khả năng ra quyết định, cải thiện năng lực giải quyết vấn đề, tự đánh giá, là nền tảng cho tư duy sáng tạo, nâng cao khả năng đối mặt thách thức, phát triển học tập suốt đời và hỗ trợ hoàn thiện các kỹ năng khác. Để phản biện hiệu quả, tư duy của người học cần trải qua bảy bước, bắt đầu từ tiếp nhận thông tin, đưa ra lập luận, tìm dẫn chứng, khẳng định lập luận, thừa nhận, hành động và cuối cùng là kiểm chứng, chiêm nghiệm. Bài báo nhấn mạnh sự cần thiết của TDPB trong bối cảnh giáo dục hiện đại, nơi sinh viên cần có khả năng tự học, đánh giá và hoàn thiện tri thức cho bản thân và xã hội.

Nghiên cứu này sử dụng phương pháp nghiên cứu tư liệu để thu thập thông tin về TDPB từ sách, báo, tạp chí và các công trình nghiên cứu khác. Bài viết trình bày bản chất, đặc tính, vai trò và tiến trình phát triển TDPB, đồng thời phân tích các phương pháp dạy học và các nhân tố ảnh hưởng đến quá trình này. TDPB được định nghĩa là khả năng phân tích, đánh giá thông tin khách quan, có bằng chứng, không chỉ đơn thuần là một thao tác tư duy mà là một quá trình tìm kiếm và chọn lọc thông tin để bảo vệ quan điểm cá nhân. Bài báo cũng làm rõ sự khác biệt trong biểu hiện TDPB giữa các cấp học, nhấn mạnh rằng TDPB ở bậc đại học đòi hỏi tính phản ánh cao hơn và các tiêu chuẩn khắt khe hơn. Các tác giả cũng nêu bật vai trò của TDPB trong việc hình thành các phẩm chất và năng lực của người học, như khả năng đưa ra quyết định, giải quyết vấn đề, tự đánh giá, tư duy sáng tạo, đương đầu với thách thức và học tập suốt đời.

Bài viết cũng đề xuất tiến trình bảy bước để phát triển TDPB cho sinh viên, bao gồm tiếp nhận thông tin, đưa ra lập luận, tìm dẫn chứng, khẳng định lập luận, thừa nhận, hành động và kiểm chứng. Các tác giả cũng nhấn mạnh sự cần thiết của việc liên hệ kiến thức nhà trường với thực tiễn, cởi mở trong tư duy, kiên trì lắng nghe phản hồi, lập luận ngược và đưa ra nhiều giả định. Các phương pháp dạy học như dạy học dựa trên vấn đề, dạy học qua tình huống, làm việc nhóm, dự án, thực địa và đóng vai được đề xuất để phát triển TDPB. Các nhân tố tác động đến TDPB, bao gồm nhân tố chủ quan như tri thức, lòng tin, dũng khí, hứng thú và kỹ năng; và nhân tố khách quan như môi trường và người dạy cũng được xem xét để đảm bảo quá trình phát triển TDPB hiệu quả nhất. Bài báo kết luận rằng TDPB là một năng lực tư duy quan trọng cần được chú trọng phát triển trong giáo dục đại học để giúp sinh viên có đủ năng lực và phẩm chất đáp ứng yêu cầu của xã hội hiện đại.