Phân Tích Sinh Kế Hộ Gia Đình Sau Khi Tái Định Cư Tại Xã Đảo Hòn Thơm, Huyện Phú Quốc

1. Thông tin Luận văn thạc sĩ

• Tên Luận văn: Phân tích sinh kế hộ gia đình sau khi tái định cư tại xã đảo Hòn Thơm, huyện Phú Quốc.
• Tác giả: Đào Văn Đông
• Số trang: 98
• Năm: 2017
• Nơi xuất bản: Trường Đại học Kinh tế Thành phố Hồ Chí Minh
• Chuyên ngành học: Quản lý kinh tế
• Từ khoá: Sinh kế, tái định cư, hộ gia đình, Hòn Thơm, Phú Quốc, bồi thường, giải phóng mặt bằng.

2. Nội dung chính

Luận văn “Phân tích sinh kế hộ gia đình sau khi tái định cư tại xã đảo Hòn Thơm, huyện Phú Quốc” tập trung nghiên cứu những thay đổi trong sinh kế của các hộ gia đình sau khi thực hiện dự án Cáp treo và quần thể vui chơi giải trí biển Hòn Thơm. Mục tiêu chính là đánh giá thực trạng đời sống kinh tế – xã hội của người dân trước và sau khi di dời, từ đó đề xuất các giải pháp và cơ chế chính sách hỗ trợ phù hợp, giúp người dân xây dựng các chiến lược sinh kế bền vững. Nghiên cứu sử dụng khung sinh kế bền vững của DFID (Bộ Phát triển Quốc tế Anh) để phân tích các khía cạnh khác nhau của sinh kế, bao gồm: nguồn vốn con người, xã hội, tự nhiên, vật chất và tài chính. Đối tượng nghiên cứu là các hộ gia đình bị thu hồi đất thuộc dự án Cáp treo Hòn Thơm, với phạm vi không gian là xã đảo Hòn Thơm, huyện Phú Quốc, và thời gian nghiên cứu từ năm 2015 đến năm 2017.

Luận văn trình bày chi tiết về cơ sở lý thuyết liên quan đến sở hữu đất đai, thu hồi đất theo pháp luật Việt Nam, chính sách thu hồi đất và khái niệm sinh kế bền vững. Khung sinh kế bền vững được giới thiệu như một công cụ phân tích hiệu quả, bao gồm các yếu tố như bối cảnh dễ bị tổn thương, tài sản sinh kế (vốn con người, xã hội, tự nhiên, vật chất, tài chính), chiến lược sinh kế và kết quả sinh kế. Các nghiên cứu thực nghiệm liên quan đến sinh kế của người dân sau thu hồi đất ở các địa phương khác cũng được lược khảo, rút ra những kinh nghiệm quý báu cho nghiên cứu tại Hòn Thơm. Phương pháp nghiên cứu sử dụng kết hợp cả dữ liệu thứ cấp (từ các báo cáo, văn bản pháp luật) và dữ liệu sơ cấp (thu thập thông qua phỏng vấn chuyên gia, cán bộ địa phương và các hộ dân bị ảnh hưởng), kết hợp phương pháp thống kê mô tả, so sánh, phân tích định tính và phương pháp phân tích phương sai ANOVA.

Kết quả nghiên cứu cho thấy có sự thay đổi đáng kể về tài sản sinh kế của đa số các hộ gia đình sau khi tái định cư. Nguồn vốn tự nhiên (đất đai) giảm mạnh do thu hồi đất, nhưng nguồn vốn tài chính tăng lên đáng kể nhờ tiền bồi thường. Nhiều hộ gia đình đã sử dụng tiền bồi thường để mua đất ở nơi khác, xây dựng nhà cửa, mua sắm tài sản và đầu tư vào các hoạt động kinh doanh, đặc biệt là trong lĩnh vực du lịch. Bên cạnh đó, việc làm cũng có sự chuyển đổi từ nông nghiệp, ngư nghiệp sang các ngành dịch vụ, du lịch. Nhìn chung, đời sống của nhiều hộ gia đình đã được cải thiện so với trước khi thu hồi đất. Tuy nhiên, vẫn còn một số hộ gặp khó khăn do thiếu kỹ năng nghề nghiệp, khó khăn trong việc chuyển đổi nghề, trình độ văn hóa còn hạn chế hoặc chỉ nhận được hỗ trợ ít do không có quyền sở hữu đất đai. Để phát triển du lịch hiệu quả, cần xem xét đến các điều kiện cơ bản để phát triển du lịch.

Luận văn kết luận rằng chính sách bồi thường, giải phóng mặt bằng đã được triển khai khá tốt, kịp thời và đầy đủ, góp phần cải thiện đời sống của người dân. Tuy nhiên, vẫn còn tồn tại một số hạn chế, như giá bồi thường chưa sát với giá thị trường, việc chuyển đổi nghề nghiệp còn gặp khó khăn và một số hộ chưa có chiến lược sinh kế bền vững. Từ kết quả phân tích, luận văn đề xuất ba nhóm giải pháp chính: (1) Đối với nhà nước và chính quyền địa phương, cần tăng cường công tác tuyên truyền, vận động, định hướng chuyển đổi nghề nghiệp và hỗ trợ đào tạo nghề, bố trí khu tái định cư hợp lý, có chính sách khuyến khích người dân sớm bàn giao đất; (2) Đối với doanh nghiệp, cần ưu tiên sử dụng lao động địa phương, tạo điều kiện cho người dân tham gia vào phát triển sản phẩm du lịch liên quan đến du lịch; (3) Đối với người dân, cần chủ động xây dựng chiến lược sinh kế bền vững, sử dụng tiền bồi thường hiệu quả và nâng cao trình độ chuyên môn, nghề nghiệp. Để đảm bảo phát triển du lịch bền vững cần có sự phối hợp của cả ba nhóm đối tượng trên. Luận văn cũng chỉ ra một số hạn chế của nghiên cứu, như số lượng mẫu còn ít và chưa phản ánh được toàn diện đời sống sinh kế của các hộ di dời đến nơi khác.