Nghien Cứu Tác Động Của Thay Đổi Công Nghệ Đến Chuyển Dịch Cơ Cấu Lao Động Trong Ngành Công Nghiệp Chế Biến Chế Tạo Ở Việt Nam

1. Thông tin Luận án

* Tên Luận án: “Nghiên cứu tác động của thay đổi công nghệ đến chuyển dịch cơ cấu lao động trong ngành công nghiệp chế biến chế tạo ở Việt Nam”
* Tác giả: Phạm Thị Dự
* Số trang file pdf: Chưa xác định (không có thông tin trong văn bản)
* Năm: 2024
* Nơi xuất bản: Trường Đại học Thương mại, Hà Nội
* Chuyên ngành học: Quản lý kinh tế
* Từ khóa: Thay đổi công nghệ, chuyển dịch cơ cấu lao động, công nghiệp chế biến chế tạo, Việt Nam, năng suất lao động, kỹ năng lao động.

1. Nội dung chính
   Luận án tập trung nghiên cứu về mối quan hệ giữa thay đổi công nghệ (TĐCN) và chuyển dịch cơ cấu lao động (CCLĐ) trong ngành công nghiệp chế biến chế tạo (CNCBCT) ở Việt Nam, một lĩnh vực đóng vai trò quan trọng trong nền kinh tế quốc gia. Nghiên cứu này không chỉ xác định rõ các khái niệm và đo lường các yếu tố liên quan đến TĐCN và CCLĐ mà còn đi sâu vào phân tích cơ chế tác động, đồng thời đánh giá cả tác động tích cực và tiêu cực của TĐCN lên CCLĐ. Luận án cũng đặt ra mục tiêu quan trọng là xây dựng mô hình để phân tích tác động này, từ đó đề xuất các giải pháp phù hợp, hướng tới thúc đẩy TĐCN một cách hiệu quả.

Trong quá trình nghiên cứu, luận án đã hệ thống hóa các cơ sở lý luận về TĐCN và CCLĐ, đi sâu vào phân tích cơ chế, mô hình và các khía cạnh đánh giá tác động của TĐCN đến chuyển dịch CCLĐ theo ngành, đồng thời làm rõ cơ chế tác động của TĐCN đến cầu lao động của ngành thông qua kênh trực tiếp (hiệu ứng thay thế và phục hồi lao động) và kênh gián tiếp (hiệu ứng thu nhập thực tế), từ đó cầu LĐ thay đổi dẫn đến chuyển dịch CCLĐ. Nghiên cứu cũng chỉ ra những tác động tích cực như tăng năng suất, tạo việc làm mới và những tác động tiêu cực như thất nghiệp do tự động hóa, phân hóa về thu nhập giữa các nhóm LĐ. Phương pháp đo lường TĐCN được tiếp cận dựa trên khả năng tạo ra nhiều sản phẩm hơn với cùng một lượng đầu vào, sử dụng chỉ số năng suất nhân tố tổng hợp (TFP) được tính bằng phương pháp phân tích bao dữ liệu (DEA), từ đó ước lượng được chỉ số TĐCN. CCLĐ được đo lường thông qua chỉ số Lilien mở rộng đánh giá về quy mô và một số chỉ tiêu phản ánh chất lượng LĐ.

Kết quả nghiên cứu cho thấy TĐCN đã diễn ra mạnh mẽ trong các ngành kinh tế, đặc biệt trong ngành CNCBCT ở Việt Nam giai đoạn 2011 – 2022. TĐCN tạo ra sự thay đổi cơ cấu lao động, với xu hướng dịch chuyển LĐ từ các ngành công nghệ thấp sang các ngành công nghệ cao hơn và đòi hỏi kỹ năng chuyên môn cao hơn. Tác động của TĐCN đến cầu lao động thể hiện rõ nét ở các ngành cấp 2 thuộc ngành CNCBCT, với sự gia tăng về nhu cầu sử dụng LĐ trong ngắn hạn, tuy nhiên lại có sự suy giảm trong dài hạn do tác động của tự động hóa. Đồng thời, TĐCN đóng góp đáng kể vào quá trình chuyển dịch CCLĐ trong ngành, đặc biệt là trong các ngành có công nghệ thấp, và làm thay đổi cả số lượng và chất lượng LĐ của ngành.

Từ những kết quả phân tích, luận án đã chỉ ra những thách thức đi kèm với TĐCN, đồng thời đề xuất một loạt giải pháp để thúc đẩy TĐCN một cách bền vững, góp phần chuyển dịch CCLĐ phù hợp với xu thế phát triển của ngành CNCBCT ở Việt Nam. Các giải pháp này tập trung vào việc hoàn thiện chính sách của Nhà nước, nâng cao năng lực công nghệ và năng lực của người lao động, cũng như đáp ứng tốt hơn nhu cầu thị trường, qua đó giúp cho quá trình chuyển đổi của ngành diễn ra hiệu quả và bao trùm. Luận án cũng nhấn mạnh việc cần thiết có các chính sách hỗ trợ đào tạo, chuyển đổi nghề nghiệp cho những người LĐ bị ảnh hưởng bởi quá trình tự động hóa và số hóa.