1. Thông tin Luận án

• Tên Luận án: Ảnh hưởng của phát triển du lịch đến sinh kế của hộ nghèo và cận nghèo trên địa bàn tỉnh Ninh Bình
• Tác giả: Nguyễn Quảng Nam
• Số trang file pdf: 169 trang
• Năm: 2024
• Nơi xuất bản: Nhà xuất bản Học viện Nông nghiệp
• Chuyên ngành học: Kinh tế phát triển
• Từ khoá: Phát triển du lịch, sinh kế, hộ nghèo, hộ cận nghèo, Ninh Bình

2. Nội dung chính

Luận án tập trung nghiên cứu ảnh hưởng của phát triển du lịch (PTDL) đến sinh kế của các hộ nghèo và cận nghèo ở tỉnh Ninh Bình, một địa phương có tiềm năng du lịch lớn với nhiều di tích lịch sử, văn hóa và danh lam thắng cảnh. Luận án xem xét các khía cạnh lý luận và thực tiễn, đánh giá tác động của PTDL đến vốn sinh kế, hoạt động sinh kế và kết quả sinh kế của các hộ nghèo và cận nghèo. Nghiên cứu này sử dụng khung sinh kế bền vững để phân tích, đồng thời bổ sung yếu tố “vốn văn hóa” vào khung phân tích. Phương pháp nghiên cứu chủ yếu dựa trên khảo sát định lượng và định tính, kết hợp với thống kê mô tả, phân tích so sánh, và sử dụng mô hình phân tích biệt số để đánh giá các tác động.

Luận án phân tích thực trạng phát triển du lịch của tỉnh Ninh Bình giai đoạn 2016-2022, ghi nhận sự tăng trưởng mạnh mẽ của ngành du lịch trước đại dịch COVID-19, sau đó là sự sụt giảm sâu sắc do đại dịch và sự phục hồi mạnh mẽ trở lại vào năm 2022. Nghiên cứu cũng chỉ ra tiềm năng phát triển đa dạng các loại hình du lịch của Ninh Bình, từ du lịch văn hóa, lịch sử, tâm linh đến du lịch sinh thái, nghỉ dưỡng và du lịch cộng đồng. Đồng thời, luận án đánh giá các chính sách phát triển du lịch của tỉnh, cho thấy tỉnh đã nỗ lực xây dựng các cơ chế, chính sách thu hút đầu tư, bảo tồn di sản và phát huy bản sắc văn hóa địa phương. Tuy nhiên, nghiên cứu cũng chỉ ra những hạn chế trong chính sách, đặc biệt là trong việc hỗ trợ hộ nghèo và cận nghèo tham gia vào chuỗi giá trị du lịch.

Kết quả nghiên cứu đã chỉ rõ ảnh hưởng đa chiều của PTDL lên vốn sinh kế của hộ nghèo, cận nghèo ở Ninh Bình. Phát triển du lịch đã góp phần cải thiện vốn con người thông qua đào tạo và đầu tư cho giáo dục, gia tăng kết nối xã hội, cải thiện vốn vật chất thông qua nâng cấp nhà ở và sở hữu tài sản. Đồng thời, PTDL cũng làm gia tăng vốn tài chính nhờ thu nhập tăng và khả năng tiếp cận tín dụng tốt hơn. Đặc biệt, nghiên cứu nhấn mạnh vai trò của vốn văn hóa khi PTDL góp phần giữ gìn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống. Tuy nhiên, luận án cũng chỉ ra những tác động tiêu cực của PTDL, như mất đất sản xuất, tăng ô nhiễm môi trường cục bộ và gia tăng sự bất bình đẳng trong hưởng lợi. Chỉ số ảnh hưởng sinh kế (LEI) cho thấy vốn vật chất của hộ nghèo, cận nghèo bị ảnh hưởng nhiều nhất và sự ảnh hưởng khác nhau giữa các huyện của tỉnh.

Nghiên cứu cũng phân tích tác động của PTDL tới hoạt động sinh kế của hộ nghèo, cận nghèo. PTDL đã tạo ra nhiều hoạt động sinh kế mới, như kinh doanh dịch vụ du lịch, chèo thuyền, bán hàng, và làm thuê tại các cơ sở du lịch. Các hộ nghèo, cận nghèo chủ yếu tham gia vào các hoạt động kinh doanh dịch vụ du lịch đơn giản, không đòi hỏi kỹ năng chuyên môn cao. Tuy nhiên, một số hộ đã thành công trong việc chuyển đổi sinh kế, ổn định thu nhập và có cơ hội thoát nghèo. Phân tích sự thay đổi về thu nhập cho thấy PTDL đã góp phần gia tăng thu nhập của các hộ nghèo, cận nghèo, đồng thời tăng tính ổn định của sinh kế. Tuy nhiên, sự tăng trưởng về giá cả cũng đặt ra những thách thức không nhỏ đối với nhóm đối tượng này. Kết quả phân tích biệt số cho thấy yếu tố diện tích đất, loại nhà, trình độ học vấn và thu nhập bình quân đầu người là các yếu tố quan trọng giúp phân biệt nhóm hộ nghèo và cận nghèo với nhóm hộ đã thoát nghèo.

Dựa trên các kết quả nghiên cứu, luận án đề xuất một số giải pháp nhằm cải thiện sinh kế cho hộ nghèo và cận nghèo trong bối cảnh PTDL, bao gồm: (i) giải pháp về chính sách, (ii) giải pháp cải thiện vốn sinh kế, (iii) giải pháp giảm thiểu các ảnh hưởng tiêu cực của PTDL, và (iv) giải pháp thúc đẩy phát triển du lịch bền vững. Các giải pháp này tập trung vào việc tạo điều kiện cho hộ nghèo và cận nghèo tham gia vào quá trình phát triển du lịch, đảm bảo sự công bằng và bền vững, đồng thời giảm thiểu các tác động tiêu cực đến môi trường và văn hóa địa phương. Luận án kết luận rằng PTDL có vai trò quan trọng trong việc nâng cao đời sống của người dân, nhưng cần được quản lý và định hướng một cách hiệu quả để mang lại lợi ích thực sự cho người nghèo và cận nghèo, đồng thời đảm bảo sự phát triển bền vững của ngành du lịch tỉnh Ninh Bình.