Aid, China, And Growth: Evidence From A New Global Development Finance Dataset

1. Thông tin Nghiên cứu khoa học

• Tên nghiên cứu tiếng Anh: Aid, China, and Growth: Evidence from a New Global Development Finance Dataset
• Tên nghiên cứu tiếng Việt: Viện trợ, Trung Quốc và Tăng trưởng: Bằng chứng từ một Bộ dữ liệu Tài chính Phát triển Toàn cầu mới
• Tác giả: Axel Dreher, Andreas Fuchs, Bradley Parks, Austin M. Strange, Michael J. Tierney
• Số trang file pdf: 62
• Năm: Tháng 10 năm 2017
• Nơi xuất bản: AidData, A Research Lab at William & Mary, Working Paper 46
• Chuyên ngành học: Kinh tế phát triển, Kinh tế quốc tế
• Từ khoá: Trung Quốc, Viện trợ nước ngoài, Hỗ trợ Phát triển Chính thức (ODA), Hiệu quả viện trợ, Tăng trưởng kinh tế

2. Nội dung chính

Nghiên cứu này giới thiệu một bộ dữ liệu mới về tài chính chính thức, bao gồm viện trợ nước ngoài và các hình thức tài trợ nhà nước ưu đãi và phi ưu đãi khác, từ Trung Quốc đến 138 quốc gia trong giai đoạn 2000-2014. Các tác giả sử dụng dữ liệu này để điều tra xem liệu viện trợ của Trung Quốc có ảnh hưởng đến tăng trưởng kinh tế ở các quốc gia nhận viện trợ hay không và mức độ ảnh hưởng như thế nào. Để giải quyết vấn đề nội sinh của viện trợ, nghiên cứu sử dụng một chiến lược biến công cụ dựa trên sự thay đổi ngoại sinh trong nguồn cung viện trợ của Trung Quốc theo thời gian do những thay đổi trong sản lượng thép của Trung Quốc. Sự khác biệt giữa các quốc gia nhận viện trợ bắt nguồn từ xác suất nhận viện trợ của một quốc gia. Kiểm soát các hiệu ứng cố định theo năm và quốc gia nhận viện trợ để nắm bắt mức độ của các biến này, sự tương tác của chúng cung cấp một công cụ mạnh mẽ và có thể loại trừ. Để hiểu rõ hơn về khái niệm này, bạn có thể tham khảo thêm về khái niệm về phát triển.

Kết quả nghiên cứu chỉ ra rằng Hỗ trợ Phát triển Chính thức (ODA) của Trung Quốc thúc đẩy tăng trưởng kinh tế ở các quốc gia nhận viện trợ. Đối với quốc gia nhận viện trợ trung bình, ước tính rằng một dự án ODA bổ sung của Trung Quốc tạo ra mức tăng 0,7 điểm phần trăm trong tăng trưởng kinh tế hai năm sau khi dự án được cam kết. Nghiên cứu cũng so sánh hiệu quả viện trợ của Trung Quốc với Ngân hàng Thế giới, Hoa Kỳ và tất cả các thành viên của Ủy ban Hỗ trợ Phát triển (DAC) thuộc OECD. Kết quả cho thấy ODA của Trung Quốc, Hoa Kỳ và OECD-DAC có tác động tích cực đến tăng trưởng kinh tế, nhưng không tìm thấy bằng chứng mạnh mẽ nào cho thấy viện trợ của Ngân hàng Thế giới thúc đẩy tăng trưởng. Vấn đề tăng trưởng kinh tế và các yếu tố ảnh hưởng đến sự thành công hay thất bại của các quốc gia trong quá trình này là một chủ đề rộng lớn, bạn có thể tìm hiểu sâu hơn qua tóm tắt sách “Vì sao các quốc gia thất bại”.

Ngoài ra, nghiên cứu cũng phát hiện ra rằng, bất kể nguồn tài trợ là gì, các loại hình tài chính chính thức ít ưu đãi hơn và hướng đến thương mại nhiều hơn không thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. Cuối cùng, nghiên cứu kiểm tra tuyên bố phổ biến rằng sự hỗ trợ tài chính đáng kể từ Trung Quốc làm suy yếu hiệu quả của các khoản viện trợ và cho vay từ các nhà tài trợ và người cho vay phương Tây. Kết quả nghiên cứu không ủng hộ tuyên bố này. Để đánh giá được hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp, người ta thường sử dụng nhiều chỉ tiêu khác nhau, và trong nghiên cứu này, các tác giả cũng đã áp dụng các phương pháp tương tự để đo lường hiệu quả viện trợ.

Để xác định xem viện trợ của Trung Quốc có ảnh hưởng đến tăng trưởng kinh tế hay không và ở mức độ nào, nghiên cứu sử dụng một biến thể của biến công cụ được đề xuất trong Dreher et al. (2016) cho viện trợ cam kết cho các khu vực cấp quốc gia bên trong các quốc gia châu Phi: khối lượng sản xuất thép hàng năm của Trung Quốc tương tác với xác suất nhận viện trợ của tỉnh nhận viện trợ. Chính phủ Trung Quốc coi thép là một mặt hàng quan trọng chiến lược và do đó duy trì năng lực sản xuất dư thừa. Chính sách này của chính phủ Trung Quốc dẫn đến tình trạng dư thừa thép, một phần trong số đó được Trung Quốc sử dụng cho các dự án viện trợ trên khắp thế giới (Dreher et al. 2016). Trong những năm khối lượng sản xuất cao, nguồn cung viện trợ của Trung Quốc cũng cao hơn. Nghiên cứu theo dõi nghiên cứu của Nunn và Qian (2014) về viện trợ lương thực của Hoa Kỳ và xung đột để ước tính tỷ lệ thay đổi nguồn cung viện trợ hàng năm này truyền đến một quốc gia nhận viện trợ cụ thể. Để đạt được mục tiêu này, nghiên cứu tính toán tỷ lệ số năm trong giai đoạn nghiên cứu mà một quốc gia nhận được số tiền viện trợ dương từ Trung Quốc. Nghiên cứu kỳ vọng các quốc gia có xác suất nhận viện trợ từ Trung Quốc cao hơn sẽ bị ảnh hưởng nghiêm trọng hơn bởi những biến động hàng năm trong nguồn cung viện trợ của Trung Quốc do sản xuất thép.

Chiến lược của nghiên cứu tương tự như phương pháp tiếp cận khác biệt trong khác biệt, vì nghiên cứu điều tra tác động khác biệt của sản lượng thép của Trung Quốc đối với số lượng viện trợ cho các quốc gia có xác suất nhận viện trợ cao (so với thấp). Giả định xác định là tăng trưởng ở các quốc gia có xác suất nhận viện trợ khác nhau sẽ không bị ảnh hưởng khác biệt bởi những thay đổi trong sản lượng thép, ngoài tác động của viện trợ, kiểm soát các hiệu ứng cố định theo quốc gia nhận viện trợ và năm và các biến khác trong mô hình. Nói cách khác, như trong bất kỳ thiết lập khác biệt trong khác biệt nào, nghiên cứu dựa vào một phương pháp điều trị ngoại sinh và sự vắng mặt của các xu hướng trước khác nhau giữa các nhóm. Kiểm soát các hiệu ứng cố định theo giai đoạn, sản lượng thép của Trung Quốc không thể tương quan với số hạng sai số và do đó là ngoại sinh đối với viện trợ. Để tồn tại các xu hướng trước khác nhau, những xu hướng này trên các quốc gia có xác suất nhận viện trợ cao so với xác suất nhận viện trợ thấp sẽ phải thay đổi đồng thời với những thay đổi theo giai đoạn trong sản lượng thép. Nghiên cứu kiểm tra khả năng này dưới đây. Nghiên cứu áp dụng chiến lược này trên hai loại hình tài chính chính thức của Trung Quốc—ODA và các dòng tài chính ít ưu đãi hơn và hướng đến thương mại nhiều hơn (OOF). Nghiên cứu thực hiện điều này ở cấp tổng hợp cũng như trên các lĩnh vực viện trợ khác nhau.

Để so sánh giữa Trung Quốc và các nhà tài trợ và người cho vay khác, nghiên cứu cũng cung cấp các ước tính về việc liệu viện trợ từ Hoa Kỳ, OECD-DAC nói chung và Ngân hàng Thế giới có ảnh hưởng đến tăng trưởng kinh tế hay không. Đối với mỗi nhà tài trợ và người cho vay này, các chiến lược xác định của nghiên cứu dựa trên sự thay đổi theo thời gian đến từ ngân sách viện trợ tương ứng của mỗi nhà tài trợ. Sự khác biệt giữa các quốc gia nhận viện trợ bắt nguồn từ xác suất nhận viện trợ của các quốc gia nhận viện trợ. Theo Temple và Van de Sijpe (2017), biến công cụ của nghiên cứu là ngân sách viện trợ tương ứng của nhà tài trợ tương tác với xác suất nhận viện trợ của mỗi quốc gia nhận viện trợ. Nghiên cứu cũng áp dụng biến công cụ này cho Trung Quốc, để nghiên cứu sử dụng cùng một loại biến công cụ cho cả bốn nhà tài trợ. Mặc dù ngân sách viện trợ có thể ít ngoại sinh hơn so với sản lượng thép của Trung Quốc, phương pháp này có ưu điểm là tạo ra các hiệu ứng điều trị trung bình cục bộ (LATE) có thể so sánh được giữa các nhà tài trợ.

Sau khi so sánh cách viện trợ từ các nhà tài trợ này tác động đến tăng trưởng kinh tế ở các quốc gia nhận viện trợ, nghiên cứu chuyển sang xem xét tuyên bố phổ biến nhưng chưa được kiểm chứng rằng viện trợ nước ngoài của Trung Quốc có thể làm suy yếu hiệu quả của viện trợ phương Tây (ví dụ: Naím 2007; Brazys et al. 2017). Nghiên cứu thực hiện một số kiểm tra thống kê để xem xét liệu viện trợ từ các nhà tài trợ phương Tây có ghi nhận các mức tăng trưởng kinh tế khác nhau ở các quốc gia là “con cưng viện trợ” của Trung Quốc—các quốc gia nhận viện trợ lớn từ Bắc Kinh—và các quốc gia khác không nhận được số lượng lớn viện trợ của Trung Quốc hay không.

Nghiên cứu ước tính một biến thể của Bảng 2, trong đó nghiên cứu thay đổi cấu trúc trễ của viện trợ. Nghiên cứu thay đổi cấu trúc trễ của biến công cụ tương ứng theo tương tự—ví dụ: khi nghiên cứu trễ viện trợ bốn năm, biến công cụ tương ứng được trễ năm năm. Đối với sự tiện lợi của người đọc, hàng thứ hai của Bảng 3 tái tạo kết quả của đặc điểm kỹ thuật cơ sở, trong đó nghiên cứu sử dụng trễ thứ hai. Kết quả nghiên cứu cho thấy ODA của Trung Quốc mang lại tác động tăng trưởng kinh tế gần, như được chứng minh bằng các hệ số có ý nghĩa trong ba năm đầu tiên. Ngược lại, tác động tăng trưởng kinh tế của ODA của DAC và Hoa Kỳ dường như tích lũy trong thời gian dài hơn: tác động tăng trưởng của ODA của DAC và Hoa Kỳ vẫn có thể nhìn thấy sau sáu năm. Nghiên cứu cũng phát hiện ra rằng OOF của DAC và các dòng IBRD thể hiện tác động tăng trưởng tiêu cực sau bốn năm. Những kết quả này không ngụ ý rằng OOF không thể ảnh hưởng đến tăng trưởng trong dài hạn. Thay vào đó, nghiên cứu giải thích chúng cho thấy rằng OOF không được bổ sung bằng các nguồn lực trong nước bổ sung trong ngắn hạn và có thể ở một mức độ nào đó thay thế các quỹ trong nước trong một vài năm đầu tiên sau khi OOF được cam kết. Ở mức độ mà các dự án này có hiệu quả, chúng vẫn có thể ảnh hưởng đến tăng trưởng trong trung hạn hoặc dài hạn, điều mà nghiên cứu không thể kiểm tra do mẫu dữ liệu ngắn có sẵn.

Cuối cùng, nghiên cứu điều tra tính không đồng nhất theo ngành trong tác động tăng trưởng của viện trợ. Nghiên cứu thực hiện điều này để tính đến thực tế là viện trợ từ Trung Quốc, Hoa Kỳ và Ngân hàng Thế giới hỗ trợ các loại hoạt động khác nhau và thành phần ngành của viện trợ có thể điều kiện tác động của nó đối với tăng trưởng kinh tế. Clemens et al. (2012) phân tích tổng dòng viện trợ thành các dòng viện trợ “tác động sớm” (ví dụ: cơ sở hạ tầng) có tác động hợp lý đến kết quả tăng trưởng gần hạn và dòng viện trợ có khả năng chỉ tạo ra lợi ích tăng trưởng và phát triển trong thời gian dài hơn. Họ tìm thấy tác động tương đối mạnh của viện trợ đối với tăng trưởng khi họ giới hạn phân tích của mình đối với các dòng viện trợ “tác động sớm”. Tuy nhiên, họ không kiểm tra xem các nhà tài trợ có hiệu quả khác biệt trong việc thúc đẩy tăng trưởng kinh tế khi họ hỗ trợ cùng các loại hoạt động ngành “tăng trưởng” (ví dụ: đường cao tốc, cầu, đường sắt, đập, sân bay, cảng biển, lưới điện) hay không. Các nhà hoạch định chính sách ở các nước đang phát triển thường tuyên bố rằng Trung Quốc hiệu quả hơn trong việc thực hiện các dự án cơ sở hạ tầng kinh tế và xã hội so với các đối tác phương Tây (Soulé-Kohndou 2016). Tuy nhiên, một phản biện phổ biến là, trong sự nhiệt tình giúp các nước đối tác lắp đặt “phần cứng” của phát triển kinh tế một cách hiệu quả, Trung Quốc đã ưu tiên tốc độ hơn chất lượng. Các nhà phê bình cáo buộc rằng Trung Quốc đã tài trợ cho các dự án voi trắng—ví dụ: bệnh viện không có thiết bị và nhân viên cần thiết, đường sá bị cuốn trôi do công trình xây dựng dưới tiêu chuẩn và không đủ chú ý đến bảo trì dài hạn—cung cấp ít lợi ích kinh tế, trong khi các nhà tài trợ và người cho vay phương Tây đã học được qua nhiều thập kỷ kinh nghiệm thiết kế và thực hiện các dự án phát triển một cách cẩn thận và bền vững.

3. Kết luận

Nghiên cứu này kết luận rằng viện trợ của Trung Quốc thúc đẩy tăng trưởng kinh tế ở các quốc gia nhận viện trợ. Chỉ ODA—tức là viện trợ theo nghĩa chặt chẽ—mới ghi nhận tác động tích cực này. Điều này đúng với ODA của Trung Quốc, Hoa Kỳ và OECD-DAC. Tuy nhiên, một điểm khác biệt quan trọng là tác động tăng trưởng của viện trợ phát triển của Bắc Kinh được hiện thực hóa trong vòng ba năm kể từ cam kết tài chính ban đầu và những tác động này dường như tồn tại ngắn hơn so với ODA phương Tây. Các hồi quy theo ngành của nghiên cứu cũng cho thấy rằng ODA nhắm mục tiêu vào cơ sở hạ tầng và dịch vụ kinh tế và xã hội làm tăng trưởng kinh tế, bất kể nguồn tài trợ. Để hiểu rõ hơn về cách đo lường hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp, ta có thể tham khảo các phương pháp và chỉ tiêu tương tự được áp dụng trong nhiều lĩnh vực kinh tế khác.

Nghiên cứu cũng kêu gọi sự chú ý đến tầm quan trọng của việc phân tích tính không đồng nhất của nhà tài trợ và tính không đồng nhất của loại hình dòng tài chính trong các nghiên cứu về hiệu quả viện trợ. Trong khi nghiên cứu tìm thấy bằng chứng cho thấy viện trợ của Trung Quốc, Hoa Kỳ và OECD DAC làm tăng trưởng kinh tế ở các quốc gia nhận viện trợ, nghiên cứu không tìm thấy bằng chứng nào như vậy cho Ngân hàng Thế giới. Ngoài ra, không giống như hầu hết các nghiên cứu về hiệu quả viện trợ, nghiên cứu phân tích tác động tăng trưởng theo loại dòng tài chính mà các quốc gia chủ nhà nhận được. Nghiên cứu tìm thấy bằng chứng mạnh mẽ cho thấy ODA—viện trợ theo nghĩa chặt chẽ nhất của thuật ngữ được định hướng theo các mục tiêu phát triển và được cung cấp trên các điều khoản ưu đãi cao—ghi nhận một cách mạnh mẽ và nhất quán các tác động tích cực đối với tăng trưởng kinh tế ngắn hạn ở các quốc gia nhận viện trợ. Tuy nhiên, nghiên cứu không tìm thấy bất kỳ bằng chứng mạnh mẽ nào cho thấy OOF—các nguồn tài trợ chính thức ít ưu đãi và phi ưu đãi hơn và các hoạt động được tài trợ chính thức với các mục tiêu phi phát triển—cải thiện kết quả tăng trưởng kinh tế. Mô hình này, dường như đúng bất kể nguồn tài trợ, có những ý nghĩa khác nhau đối với Trung Quốc và các nhà cung cấp tài chính chính thức phương Tây. Chỉ khoảng 23 phần trăm chương trình phát triển ở nước ngoài của Trung Quốc được tài trợ bằng viện trợ theo nghĩa chặt chẽ nhất của thuật ngữ (đáp ứng định nghĩa về ODA được OECD đưa ra). Do đó, nếu Trung Quốc định hướng lại nhiều hơn chi tiêu ở nước ngoài của mình sang ODA, các quốc gia có thu nhập thấp và trung bình có khả năng gặt hái được nhiều cổ tức tăng trưởng kinh tế hơn, ít nhất là trong ngắn hạn. So sánh với các nhà tài trợ phương Tây, có ít phạm vi hơn để đạt được tác động tăng trưởng kinh tế lớn—trong các ràng buộc ngân sách hiện tại—bởi vì họ đã cung cấp hầu hết sự hỗ trợ của mình thông qua các dự án định hướng phát triển và ưu đãi cao (ODA).