Thuyết về sự công bằng (Equity Theory)

Thuyết về sự công bằng (Equity theory) của John Stacey Adams cho rằng con người luôn muốn được đối xử công bằng. Nhân viên có xu hướng đánh giá sự công bằng bằng cách so sánh công sức họ bỏ ra so với những thứ họ nhận được cũng như so sánh tỉ lệ đó của họ với tỉ lệ của những đồng nghiệp trong công ty.

Người lao động trong tổ chức luôn muốn được đối xử một cách công bằng. Họ có xu hướng so sánh những đóng góp cống hiến của mình với những đãi ngộ và phần thưởng mà họ nhận được gọi là công bằng cá nhân. Hơn nữa họ còn so sánh đóng góp cống hiến đãi ngộ và phần thưởng của mình với những người khác gọi là công bằng xã hội .

Khi so sánh đánh giá đóng góp cống hiến với những đãi ngộ và phần thưởng của mình có thể có ba trường hợp xảy ra:

– Thứ nhất: nếu người lao động cho rằng họ được đối xử không tốt phần thưởng là không xứng đáng với công sức họ đã bỏ ra thì họ sẽ bất mãn và từ đó họ sẽ làm việc không hết khả năng của họ thậm chí họ sẽ ngừng việc.

– Thứ hai: nếu người lao động tin rằng họ được đối xử đúng phần thưởng và đãi ngộ là tương xứng với công sức của họ đã bỏ ra thì họ sẽ duy trì mức năng suất như cũ.

– Thứ ba: nếu người lao động nhận thức rằng phần thưởng và đãi ngộ là cao hơn so với điều mà họ mong muốn họ sẽ làm việc tích cực hơn chăm ch hơn. Song trong trường hợp này họ có xu hướng giảm giá trị của phần thưởng không coi trọng phần thưởng và do đó về lâu về dài phần thưởng sẽ không còn ý nghĩa khuyến khích.

Khi so sánh những đóng góp cống hiến đãi ngộ và phần thưởng của mình với người khác thì con người thường có xu hướng đánh giá cao đóng góp cống hiến của mình và đánh giá cao phần thưởng đ i ngộ mà người khác nhận được.

Thuyết công bằng cho rằng con người muốn được đối xử công bằng nhưng khi họ bị rơi vào tình trạng được đối xử không công bằng thì họ có xu thế tự thiết lập sự công bằng cho mình.

Khi đối mặt với sự không công bằng con người thường có xu hướng chấp nhận chịu đựng do họ hiểu rằng không có công bằng tuyệt đối cho tất cả mọi người và để đạt tới sự công bằng thì không thể có được trong ngắn hạn. Song nếu họ phải đối mặt với sự không công bằng lâu dài thì họ sẽ bất m n phản ứng lại và thậm chí họ sẽ ngừng việc. o đặc điểm này các nhà quản trị phải luôn luôn quan tâm tới nhận thức của người lao động về sự công bằng phải tích cực hoàn thiện hệ thống đãi ngộ và động viên làm cho nó tốt hơn và công bằng hơn chứ không phải ngồi chờ hoặc yên tâm khi người lao động không có ý kiến.

Thuyết về sự công bằng đòi hỏi các nhà quản trị phải quan tâm tới các nhân tố chi phối đến nhận thức của người lao động về sự công bằng và từ đó tác động để tạo cho người lao động có được một nhận thức về sự công bằng Nguyễn Hữu Lam 1996 tr.129-130).