Tác động của trách nhiệm xã hội đến kết quả tài chính của các doanh nghiệp niêm yết tại Việt Nam

Download Luận văn thạc sĩ ngành Quản trị kinh doanh (Hướng ứng dụng): Tác động của trách nhiệm xã hội đến kết quả tài chính của các doanh nghiệp niêm yết tại Việt Nam (ThS08.070)

Vấn đề trách nhiệm xã hội (CSR) đã được phát triển trong ba thập kỷ qua trong lĩnh vực báo cáo tài chính hay báo cáo thường niên của các doanh nghiệp và nó có tác động đối với kết quả tài chính (CFP). Hầu hết các nghiên cứu trước đây về công bố CSR và CFP tập trung vào các tập đoàn ở các nước phát triển. Vì vậy, nghiên cứu này được thực hiện để có cái nhìn rõ hơn về thực hành công bố thông tin CSR và mối quan hệ của nó với kết quả tài chính ở Việt Nam.

Nghiên cứu này nhằm mục đích kiểm tra mức độ công bố CSR và tác động một chiều từ CSR đến kết quả tài chính trong giai đoạn các công ty niêm yết Việt Nam vừa manh nha thực hiện công bố CSR vào năm 2012 đến năm 2017.

Bài nghiên cứu được tiến hành theo phương pháp định tính và định lượng. Ba khía cạnh trách nhiệm xã hội trong nghiên cứu bao gồm trách nhiệm kinh tế, môi trường và trách nhiệm đối với xã hội. Thước đo kết quả tài chính mà tác giả sử dụng trong nghiên cứu là ROA và Tobin’Q. Tác giả thu thập dữ liệu và tiến hành phân tích định lượng thông qua thống kê mô tả và chạy mô hình hồi quy SGMM.

Kết quả sau khi ước lượng cho thấy CSR có mối quan hệ cùng chiều với kết quả tài chính dựa trên thước đo thị trường và ngược chiều khi kết quả tài chính đo bằng thước đo kế toán. Xét ở từng khía cạnh riêng lẻ thì trách nhiệm kinh tế và trách nhiệm đối với xã hội có mối quan hệ tích cực đối với kết quả tài chính và trách nhiệm môi trường thì tương quan âm với CFP. Ngoài ra, khía cạnh kinh tế và xã hội thu hút được sự chú ý công bố của các doanh nghiệp nhiều hơn so với khía cạnh môi trường.

Kết luận được rút ra là CSR thực sự có tác động tích cực đến kết quả tài chính của các doanh nghiệp. Thế nên muốn đạt được kết quả tài chính thì các doanh nghiệp cần quan tâm nhiều hơn đến CSR và thực hiện công bố công khai thông tin về CSR trên các báo cáo. Ngoài ra, doanh nghiệp cần đề ra kế hoạch thực hiện CSR một cách hợp lý để đạt được hiệu quả cao nhất.

Từ khóa: trách nhiệm xã hội, kết quả tài chính, GMM

ThS08.070_Tác động của trách nhiệm xã hội đến kết quả tài chính của các doanh nghiệp niêm yết tại Việt Nam

3 TRANG PHỤ BÌA LỜI CAM ĐOAN MỤC LỤC MỤC LỤC DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU, HÌNH VẼ, ĐỒ THỊ TÓM TẮT ABSTRACT Chương 1: GIỚI THIỆU ........................................................................................11 1.1. Lý do chọn đề tài......................................................................................11 1.2. Tổng quan các nghiên cứu trước và khoảng trống nghiên cứu ................12 1.3. Mục tiêu nghiên cứu.................................................................................15 1.3.1. Mục tiêu chung .....................................................................................15 1.3.2. Mục tiêu cụ thể .....................................................................................15 1.4. Câu hỏi nghiên cứu ..................................................................................15 1.5. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu............................................................16 1.5.1. Đối tượng nghiên cứu ...........................................................................16 1.5.2. Phạm vi nghiên cứu ..............................................................................16 1.6. Phương pháp nghiên cứu..........................................................................16 1.6.1. Phương pháp định tính..........................................................................16 1.6.2. Phương pháp định lượng.......................................................................17 1.6.3. Nguồn số liệu ........................................................................................17 1.7. Ý nghĩa của nghiên cứu............................................................................17 1.8. Bố cục của luận văn .................................................................................18 Chương 2: CƠ SỞ LÝ THUYẾT VÀ CÁC MÔ HÌNH NGHIÊN CỨU THỰC NGHIỆM VỀ TÁC ĐỘNG CỦA TRÁCH NHIỆM XÃ HỘI ĐỐI VỚI KẾT QUẢ TÀI CHÍNH ...................................................................................................20 2.1. Các khái niệm và lý thuyết có liên quan ..................................................20 4 2.1.1. Định nghĩa trách nhiệm xã hội doanh nghiệp (CSR) và kết quả tài chính (CFP) ..................................................................................................................20 2.1.2. Nền tảng lý thuyết về trách nhiệm xã hội ................................................24 2.2. Giới thiệu một số nghiên cứu thực nghiệm về mối quan hệ giữa trách nhiệm xã hội và kết quả tài chính ..........................................................................29 2.2.1. Các nghiên cứu quốc tế ............................................................................30 2.2.2. Các nghiên cứu tại Việt Nam ...................................................................39 2.3. Lựa chọn mô hình, các biến và kỳ vọng dấu............................................43 2.3.1. Lựa chọn mô hình nghiên cứu và các biến ..............................................43 2.3.2. Đo lường các biến ....................................................................................44 2.3.3. Kỳ vọng dấu .............................................................................................50 TÓM TẮT CHƯƠNG 2..........................................................................................52 Chương 3: PHƯƠNG PHÁP, QUY TRÌNH VÀ DỮ LIỆU NGHIÊN CỨU.....54 3.1. Phương pháp ước lượng mô hình.............................................................54 3.2. Quy trình nghiên cứu theo phương pháp lựa chọn...................................56 3.3. Dữ liệu nghiên cứu ...................................................................................57 3.3.1. Mô tả cách chọn mẫu và dữ liệu nghiên cứu ...........................................57 3.3.2. Tính toán dữ liệu ......................................................................................59 TÓM TẮT CHƯƠNG 3..........................................................................................61 Chương 4: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU ..................................................................63 4.1. Phân tích tương quan một số tỷ số tài chính liên quan đến trách nhiệm xã hội và kết quả tài chính của doanh nghiệp.............................................................63 4.1.1. Kết quả tài chính trung bình của các doanh nghiệp niêm yết trên thị trường chứng khoán Việt Nam ..............................................................................63 4.1.2. Mức độ công bố trách nhiệm xã hội trung bình của các doanh nghiệp niêm yết trên thị trường chứng khoán Việt Nam...................................................64 4.1.3. Mức độ công bố trung bình của các khía trách nhiệm xã hội của các doanh nghiệp niêm yết trên thị trường chứng khoán Việt Nam ............................66 5 4.1.4. Quy mô trung bình của các doanh nghiệp niêm yết trên thị trường chứng khoán Việt Nam .....................................................................................................70 4.1.5. Đòn bẩy tài chính trung bình của các doanh nghiệp niêm yết trên thị trường chứng khoán Việt Nam ..............................................................................70 4.1.6. Tác động của mức công bố trách nhiệm xã hội đối với kết quả tài chính của các doanh nghiệp niêm yết tại Việt Nam ........................................................71 4.2. Thống kê mô tả các biến ..........................................................................72 4.3. Kiểm định các biến...................................................................................74 4.3.1. Ma trận hệ số tương quan .....................................................................74 4.3.2. Kiểm tra đa cộng tuyến.........................................................................76 4.3.3. Kiểm định mô hình hồi quy ..................................................................77 4.4. Kiểm định kỳ vọng dấu, bình luận kết quả và so sánh với các nghiên cứu trước ..................................................................................................................78 4.4.1. Mối quan hệ giữa trách nhiệm xã hội và kết quả tài chính theo Mô hình 1 ...............................................................................................................79 4.4.2. Mối quan hệ giữa các khía cạnh trách nhiệm xã hội và kết quả tài chính theo Mô hình 2 ...................................................................................................82 TÓM TẮT CHƯƠNG 4..........................................................................................86 Chương 5: KẾT LUẬN VÀ HÀM Ý QUẢN TRỊ ................................................88 5.1. Tóm lược các kết quả nghiên cứu làm cơ sở đưa ra các hàm ý quản trị ..88 5.2. Các hàm ý quản trị đối với các yếu tố làm tăng kết quả tài chính của doanh nghiệp..........................................................................................................90 5.2.1. Hoàn thiện và nâng cao trách nhiệm kinh tế ............................................90 5.2.2. Hoàn thiện và nâng cao trách nhiệm đối với xã hội.................................91 5.3. Các hàm ý quản trị cho doanh nghiệp đối với khía cạnh trách nhiệm với môi trường trong mối quan hệ với kết quả tài chính .............................................94 5.4. Những hạn chế của đề tài và đề xuất các nghiên cứu tiếp theo ...............95 TÀI LIỆU THAM KHẢO PHỤ LỤC 6 DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT BCBV Báo cáo bền vững BCTC Báo cáo tài chính BCTN Báo cáo thường niên CSR Trách nhiệm xã hội (Corporate Social Responsibility) CFP Kết quả tài chính (Corporate financial performance) DN Doanh nghiệp SGMM Phương pháp ước lượng System GMM UBCKNN Ủy ban Chứng khoán Nhà nước 7 DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU, HÌNH VẼ, ĐỒ THỊ Bảng 2.1: Tổng hợp lý thuyết về trách nhiệm xã hội................................................... 25 Bảng 2.2: So sánh ưu điểm và nhược điểm của các phương pháp tiếp cận CSR ........ 46 Bảng 2.3: Tổng hợp các biến và kỳ vọng dấu trong mô hình nghiên cứu ................... 51 Bảng 3.1: Số lượng công ty đủ điều kiện trong mẫu nghiên cứu phân theo ngành ..... 59 Bảng 4.1: Kết quả thông kê mô tả các biến số trong mẫu nghiên cứu......................... 73 Bảng 4.2: Hệ số tương quan giữa các biến trong mô hình nghiên cứu........................ 75 Bảng 4.3: Kiểm định đa cộng tuyến bằng việc sử dụng VIF ....................................... 76 Bảng 4.4: Kết quả phân tích Mô hình 1 - Mối quan hệ giữa trách nhiệm xã hội có độ trễ 1 và kết quả tài chính .............................................................................................. 77 Bảng 4.5: Kết quả phân tích Mô hình 2 - Mối quan hệ giữa các khía cạnh trách nhiệm xã hội có độ trễ 1 và kết quả tài chính .............................................................. 78 Bảng 4.6: So sánh kỳ vọng dấu các biến của tác giả và kết quả mô hình 1................. 79 Bảng 4.7: So sánh kỳ vọng dấu các biến của tác giả và kết quả mô hình 2................. 83 Hình 3.1: Quy trình nghiên cứu ................................................................................... 56 Hình 4.1: Kết quả tài chính của các doanh nghiệp niêm yết giai đoạn 2012-2017 ..... 64 Hình 4.2. Mức độ công bố trách nhiệm xã hội trung bình phân theo nhóm ngành của các doanh nghiệp niêm yết giai đoạn 2012-2017......................................................... 65 Hình 4.3. Mức độ công bố trách nhiệm xã hội trung bình phân theo độ tuổi của các doanh nghiệp niêm yết giai đoạn 2012-2017 ............................................................... 66 Hình 4.4. Mức độ công bố trách nhiệm kinh tế trung bình phân theo nhóm ngành của các doanh nghiệp niêm yết giai đoạn 2012-2017 .................................................. 67 Hình 4.5. Mức độ công bố trách nhiệm môi trường trung bình phân theo nhóm ngành của các doanh nghiệp niêm yết giai đoạn 2012-2017 ....................................... 67 Hình 4.6. Trách nhiệm đối với xã hội phân theo nhóm ngành của các công ty niêm yết giai đoạn 2012-2017............................................................................................... 68 Hình 4.7. Trách nhiệm đối kinh tế phân theo độ tuổi của các công ty niêm yết giai đoạn 2012-2017............................................................................................................ 68 8 Hình 4.8. Trách nhiệm đối với môi trường phân theo độ tuổi của các công ty niêm yết giai đoạn 2012-2017............................................................................................... 69 Hình 4.9. Trách nhiệm đối với xã hội phân theo độ tuổi của các công ty niêm yết giai đoạn 2012-2017..................................................................................................... 69 Hình 4.10. Quy mô trung bình của các doanh nghiệp niêm yết tại Việt Nam giai đoạn 2012-2017............................................................................................................ 70 Hình 4.11. Đòn bẩy tài chính của các doanh nghiệp niêm yết giai đoạn 2012-2017 phân theo nhóm ngành ................................................................................................. 71 Hình 4.12. ROA và Tobin’Q trung bình theo từng mức độ công bố trách nhiệm xã hội của các doanh nghiệp niêm yết tại Việt Nam giai đoạn 2012-2017 ...................... 72 9 TÓM TẮT Vấn đề trách nhiệm xã hội (CSR) đã được phát triển trong ba thập kỷ qua trong lĩnh vực báo cáo tài chính hay báo cáo thường niên của các doanh nghiệp và nó có tác động đối với kết quả tài chính (CFP). Hầu hết các nghiên cứu trước đây về công bố CSR và CFP tập trung vào các tập đoàn ở các nước phát triển. Vì vậy, nghiên cứu này được thực hiện để có cái nhìn rõ hơn về thực hành công bố thông tin CSR và mối quan hệ của nó với kết quả tài chính ở Việt Nam. Nghiên cứu này nhằm mục đích kiểm tra mức độ công bố CSR và tác động một chiều từ CSR đến kết quả tài chính trong giai đoạn các công ty niêm yết Việt Nam vừa manh nha thực hiện công bố CSR vào năm 2012 đến năm 2017. Bài nghiên cứu được tiến hành theo phương pháp định tính và định lượng. Ba khía cạnh trách nhiệm xã hội trong nghiên cứu bao gồm trách nhiệm kinh tế, môi trường và trách nhiệm đối với xã hội. Thước đo kết quả tài chính mà tác giả sử dụng trong nghiên cứu là ROA và Tobin’Q. Tác giả thu thập dữ liệu và tiến hành phân tích định lượng thông qua thống kê mô tả và chạy mô hình hồi quy SGMM. Kết quả sau khi ước lượng cho thấy trách nhiệm xã hội có mối quan hệ cùng chiều với kết quả tài chính dựa trên thước đo thị trường và ngược chiều khi kết quả tài chính đo bằng thước đo kế toán. Xét ở từng khía cạnh riêng lẻ thì trách nhiệm kinh tế và trách nhiệm đối với xã hội có mối quan hệ tích cực đối với kết quả tài chính và trách nhiệm môi trường thì tương quan âm với CFP. Ngoài ra, khía cạnh kinh tế và xã hội thu hút được sự chú ý công bố của các doanh nghiệp nhiều hơn so với khía cạnh môi trường. Kết luận được rút ra là trách nhiệm xã hội thực sự có tác động tích cực đến kết quả tài chính của các doanh nghiệp. Thế nên muốn đạt được kết quả tài chính thì các doanh nghiệp cần quan tâm nhiều hơn đến CSR và thực hiện công bố công khai thông tin về CSR trên các báo cáo. Ngoài ra, doanh nghiệp cần đề ra kế hoạch thực hiện CSR một cách hợp lý để đạt được hiệu quả cao nhất. Từ khóa: trách nhiệm xã hội, kết quả tài chính, GMM. 10 ABSTRACT The issue of corporate social responsibility (CSR) has been developed over the past three decades in financial reports or annual reports and it has an impact on the corporate financial performance (CFP). Most of the previous studies about CSR and CFP focused on corporations in developed countries. Therefore, this study was conducted to gain a better view of CSR disclosure practices and its relationship to financial performance in Vietnam. This study aims to examine the level of CSR disclosure and the one-way impact from CSR on financial performance during the time when Vietnamese companies have just begun to publish CSR in 2012 to 2017. The research was conducted by qualitative and quantitative methods. Three dimensions of social responsibility in research include economic responsibility, environmental responsibility and society responsibility. The financial performance measure that the author used in the study is ROA and Tobin’Q. The author collected the data, conducted quantitative analysis through descriptive statistics and analysed the SGMM regression model. The estimation results show that social responsibility is positively related to financial performance. On each dimension of CSR, economic responsibility and social responsibility have a positive relationship to financial performance and environmental responsibility is similar to CFP. In addition, economic and society dimension attract more public attention of enterprises than environmental aspects. In conclusion, corporate social responsibility actually has a positive effect on the financial performance of businesses. In order to achieve financial efficiency, corporate managers need to pay more attention to CSR and make publicly available CSR information in the reports. In addition, managers need to set out a reasonable CSR implementation plan to achieve the highest efficiency. Keywords: social responsibility, financial performance, GMM 11 1.1. Lý do chọn đề tài Chương 1 GIỚI THIỆU Các doanh nghiệp ngày nay thường nhận thức được và quan tâm đến tác động của các hoạt động của họ đối với kinh tế, môi trường, cộng đồng và các bên liên quan khác. Thực hiện trách nhiệm xã hội góp phần tăng doanh thu. Mỗi doanh nghiệp đều đứng trên địa bàn nhất định. Do đó, việc đầu tư hỗ trợ phát triển kinh tế địa phương có thể tạo ra một nguồn lao động tốt hơn, nguồn cung ứng rẻ và đáng tin cậy hơn và nhờ đó tăng doanh thu. Trách nhiệm xã hội cũng có thể giúp doanh nghiệp tăng giá trị thương hiệu và uy tín đáng kể. Từ đó uy tín giúp doanh nghiệp tăng doanh thu, hấp dẫn các đối tác, nhà đầu tư và người lao động. Nhiều công ty Việt Nam đã nhận ra những lợi ích tiềm năng của việc tham gia vào các hoạt động trách nhiệm xã hội (CSR) và đã áp dụng các hướng dẫn công bố thực hành CSR cho doanh nghiệp để báo cáo các hoạt động CSR của họ (Ngô Quang Huân và cộng sự, 2016; Hồ Viết Tiến và Hồ Thị Vân Anh, 2017). Bộ tài chính Việt Nam đã đưa ra thông tư hướng dẫn việc công bố thông tin trên thị trường chứng khoán (Thông tư 155/2015/TT-BTC) và các điều cần công bố về CSR cho các công ty niêm yết để thúc đẩy việc thực hành CSR. Tuy nhiên, các doanh nghiệp Việt Nam tiếp tục phải đối mặt với những thách thức đáng kể khi tham gia các hoạt động CSR (về hoạt động tiếp thị xã hội, phát triển cộng đồng hoặc quan hệ công chúng) và mức độ hiểu biết về CSR vẫn chưa cao vì nếu xem xét tổng thể các tổ chức kinh tế thì Việt Nam có hơn 90% doanh nghiệp có quy mô nhỏ và vừa (Nghị định số 56/2009/NĐ-CP ngày 30/6/2009 của Chính phủ). Mặt khác, cách hiểu phổ biến của phần lớn các tổ chức kinh tế là đồng nhất giữa thực hiện trách nhiệm xã hội với làm từ thiện hay thực hiện trách nhiệm xã hội là không bắt buộc, khi nào có điều kiện thì làm. Thậm chí có nhiều nhà quản lý trong các tổ chức còn coi trách nhiệm xã hội là hoạt động PR, khuếch trương tên tuổi của mình nhằm che giấu hiệu quả kinh tế thực tế. Điều đó đi ngược hoàn toàn với tinh thần của trách nhiệm xã hội. Đồng thời, việc thiếu nguồn nhân lực, tài 12 chính và kỹ thuật của các tổ chức kinh doanh cũng ảnh hưởng đến việc thực hiện các phát kiến CSR. Ngoài ra, các nghiên cứu tại Việt Nam về vấn đề này còn thưa thớt và nhiều công ty Việt Nam chưa chủ động công bố thông tin trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp cho các bên liên quan (Nguyễn Thị Ngọc Bích và cộng sự, 2015; Ngô Quang Huân và cộng sự, 2016; Hồ Viết Tiến và Hồ Thị Vân Anh, 2017) Xuất phát từ những thực tiễn nêu trên về thực trạng thực hành CSR ở Việt Nam, tác giả thấy được sự cần thiết mở rộng các nghiên cứu trước đây về trách nhiệm xã hội, về tác động của trách nhiệm xã hội đối với kết quả tài chính của các công ty phi tài chính niêm yết ở Việt Nam. Đó chính là lý do tác giả lựa chọn đề tài về “Tác động của trách nhiệm xã hội đến kết quả tài chính của các doanh nghiệp niêm yết tại Việt Nam” cho luận văn cao học của mình. 1.2. Tổng quan các nghiên cứu trước và khoảng trống nghiên cứu Trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp (CSR) đã trở thành một chương trình chiến lược cho các doanh nghiệp ở nhiều quốc gia. Trong thời gian gần đây, các doanh nghiệp ở các nước đang phát triển đã bắt đầu công bố sự thực hành CSR bao gồm trách nhiệm kinh tế, trách nhiệm với môi trường, trách nhiệm với xã hội và các thông tin liên quan đến CSR khác trong các báo cáo hàng năm. Có một sự tăng trưởng đáng kể về số lượng các doanh nghiệp đã công bố các hoạt động trách nhiệm xã hội (Guthrie và Parker, 1989; Gray và cộng sự, 1995). Ví dụ, KPMG (2011) cho thấy 62% trong số 378 công ty toàn cầu được khảo sát vào tháng 10 năm 2010 có chiến lược CSR của công ty và tuyên bố điều này tăng hơn 50% kể từ năm 2008 (tr.13). Ngoài ra, KPMG (2011) cũng gợi ý rằng các doanh nghiệp đã công bố CSR sẽ có cơ hội đạt được lợi ích cạnh tranh, thúc đẩy cải tiến, cải thiện kết quả tài chính (CFP) và tạo ra kết quả cuối cùng. Có một số lượng lớn các nghiên cứu về công bố CSR trong các báo cáo tài chính (BCTC) sử dụng các khía cạnh quốc gia và thị trường khác nhau (Guthrie và Parker, 1989; Deegan và Gordon, 1996; Mathews, 1997; O'Dwyer, 2001; Deegan và cộng sự, 2002; Murphy và Abeysekera, 2008; Clarkson và cộng sự, 2011). Một số nghiên cứu cũng đã nghiên cứu mối quan hệ thực nghiệm giữa công bố trách 13 nhiệm xã hội của công ty và kết quả tài chính (Griffin và Mahon, 1997; McWilliams và Siegel, 2000; Chen và Wang, 2011). Tuy nhiên, kết quả của những nghiên cứu này thường có mâu thuẫn và không đồng nhất. Một số nghiên cứu đã lập luận rằng có một mối liên hệ tích cực giữa hoạt động tài chính và thực tiễn CSR của công ty (Waddock và Graves, 1997; Van de Velde và cộng sự, 2005; Peters and Mullen, 2009; Choi và cộng sự, 2010; Kwanbo, 2011; Michelon, 2011; Oeyono và cộng sự, 2011). Mặt khác, một số nghiên cứu cũng tìm thấy một mối tương quan tiêu cực (Mittal và cộng sự, 2008; Crisóstomo và cộng sự, 2011) cũng như các mối quan hệ trung lập (Preston và O'Bannon, 1997; McWilliams và Siegel, 2000; Moneva và Ortas , 2008; Kimbro và Melendy, 2010) giữa công bố CSR và kết quả tài chính. Qua quá trình tổng quan các nghiên cứu trước, tác giả nhận thấy việc thực hiện nghiên cứu này là cần thiết do vẫn còn những khoảng trống nghiên cứu sau: Thứ nhất, hầu hết các nghiên cứu trước đây về công bố CSR tập trung vào các tập đoàn ở các nước phát triển, bao gồm Úc (Deegan và cộng sự, 2000; Tilt, 2001; Deegan và cộng sự, 2002; Cowan và Gadenne, 2005; Cuganesan và cộng sự, 2007; Guthrie và Farneti, 2008), Canada (Zeghal và Ahmed, 1990; Magness, 2006), USA (Meek et al, 1995; Darus và cộng sự, 2009; Saida, 2009) và Châu Âu (Gray và cộng sự, 1995; Stittle và cộng sự, 1997; Cormier và Magnan, 2003; Dragomir, 2010). Có một số nghiên cứu về CSR được thực hiện ở các nước đang phát triển với các đặc trưng quốc gia khác nhau (Simpson và Kohers, 2002; Hossain và cộng sự, 2006; Chang, 2010; Khan và cộng sự, 2010; Rashid và cộng sự, 2010). Đặc biệt, các nghiên cứu về công bố CSR và mối quan hệ của nó với kết quả tài chính ở Việt Nam vẫn còn hạn chế về số lượng. Các kết quả thực nghiệm từ nghiên cứu này có thể khác với kết quả của các nước đang phát triển khác. Điều này có thể là do sự khác biệt trong thực hành CSR giữa Việt Nam và các nền kinh tế đang phát triển khác. Sự khác biệt này có thể xảy ra do các biến thể trong định nghĩa của CSR, các vấn đề văn hóa, luật và quy định. 14 Thứ hai, một số nghiên cứu chỉ tập trung vào các ngành công nghiệp cụ thể hoặc một công ty cụ thể nào đó; một số nghiên cứu lại chỉ tập trung vào một khía cạnh của CSR mà chưa có cái nhìn toàn diện về hoạt động CSR của các doanh nghiệp; một số khác lại sử dụng kích thước mẫu nhỏ. Ví dụ, Trần Thị Hoàng Yến, (2016) đã kiểm tra việc công bố CSR của các ngân hàng thương mại Việt Nam từ năm 2010 đến năm 2014. Trong một nghiên cứu khác, Nguyễn Phương Mai (2012) đã khảo sát thực tiễn CSR của một doanh nghiệp đại diện cho ngành dệt nay. Ngoài ra, Trần Thị Minh Hòa và Nguyễn Thị Hồng Ngọc (2014) đã nghiên cứu việc thực hành CSR ở từng khía cạnh cụ thể trong lĩnh vực kinh doanh khách sạn tại Việt Nam. Hơn nữa, Trương Nam Thắng và Margaret Mckee (2014) đã thực hiện nghiên cứu khám phá thông qua phỏng vấn bán cấu trúc 20 doanh nghiệp tại Việt Nam trong thời gian một năm. Lê Ngọc Mỹ Hằng (2015) chỉ nghiên cứu về việc công bố CSR các doanh nghiệp niêm yết trên Sở giao dịch chứng khoán Thành phố Hồ Chí Minh (HOSE) trong khoảng thời từ năm 2012 đến năm 2014. Kích thước mẫu giới hạn và tập trung vào các ngành cụ thể trong các nghiên cứu trước đây có thể đã ảnh hưởng đến sự nhất quán và tạo ra các kết quả khác nhau. Điều này có thể hạn chế sự việc tìm hiểu thực hành CSR trong bối cảnh Việt Nam. Thứ ba, rõ ràng là rất ít nghiên cứu đã nghiên cứu mối quan hệ giữa CSR và kết quả tài chính của các công ty Việt Nam. Ví dụ, nghiên cứu của Hồ Thị Vân Anh (2018) cho rằng đấy có thể được xem là nghiên cứu đầu tiên kết hợp các tiêu chí CSR giữa hướng dẫn GRI4 với nghiên cứu của Amran (2015) để phát triển chỉ số trách nhiệm xã hội cho Việt Nam, sau đó sử dụng chỉ số này kiểm tra thực nghiệm các mối quan hệ tổng thể giữa CSR và kết quả tài chính, rủi ro công ty cho các công ty niêm yết Việt Nam. Vì vậy, có nhiều lý do để tin rằng kết quả của những nghiên cứu đó có thể không mang tính kết luận, chưa thể hiện chính xác được mối quan hệ giữa CSR đối với kết quả tài chính và còn mang tính chủ quan của nhà nghiên cứu. Dựa trên những khoảng trống nghiên cứu ở trên trong các nghiên cứu CSR, nghiên cứu này được thực hiện để có cái nhìn rõ hơn về thực hành công bố thông tin CSR và mối quan hệ của nó với kết quả tài chính ở Việt Nam. Chúng bao gồm các 15 kiểm tra về công bố CSR bằng cách sử dụng bộ chỉ số GRI mới nhất; chỉ tiêu thể hiện kết quả tài chính mới; mối quan hệ tác động của biến độc lập đối với biến phụ thuộc; cỡ mẫu lớn hơn; thời gian nghiên cứu dài hơn và gần đây hơn; và phạm vi phủ sóng rộng hơn của các ngành. Mối quan hệ giữa công bố CSR và CFP được kiểm tra trong nghiên cứu này theo một số cách. Thứ nhất, nghiên cứu này tìm hiểu mức độ công bố trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp hiện tại của các công ty niêm yết ở một quốc gia đang phát triển, cụ thể là Việt Nam. Thứ hai, nghiên cứu xem xét mối quan hệ giữa mức độ công bố CSR và kết quả tài chính với độ trễ 1 năm của các doanh nghiệp niêm yết trên thị trường chứng khoán Việt Nam. Các phần sau của chương này nêu lên mục tiêu nghiên cứu, đối tượng và phạm vi nghiên cứu, phương pháp nghiên cứu, ý nghĩa của bài nghiên cứu và bố cục. 1.3. Mục tiêu nghiên cứu 1.3.1. Mục tiêu chung Nghiên cứu này nhằm mục đích kiểm tra mức độ công bố CSR và tác động một chiều từ CSR đến kết quả tài chính trong giai đoạn các công ty Việt Nam vừa manh nha thực hiện công bố CSR vào năm 2012 đến năm 2017. 1.3.2. Mục tiêu cụ thể Mục tiêu cụ thể của nghiên cứu này được tóm tắt dưới đây:  Phân tích thực trạng mức độ công khai trách nhiệm xã hội của các công ty niêm yết Việt Nam trong các năm 2012 đến 2017 dựa theo các đặc điểm riêng của doanh nghiệp  Kiểm tra mối quan hệ thực nghiệm giữa mức độ thực hành công bố CSR và kết quả tài chính của các công ty niêm yết trên thị trường chứng khoán Việt Nam.  Cuối cùng, nghiên cứu này đưa ra nhận xét, hàm ý quản trị ở từng khía cạnh CSR đối với các doanh nghiệp niêm yết để có thể đưa ra kế hoạch thực hiện CSR phù hợp nhằm nâng cao kết quả tài chính của mình. 1.4. Câu hỏi nghiên cứu Các câu hỏi nghiên cứu chính cho nghiên cứu này như sau:  Tương ứng với mục tiêu cụ thể thứ nhất có câu hỏi nghiên cứu sau: 16 (1) Tình trạng công bố CSR hiện tại của các công ty niêm yết ở Việt Nam như thế nào?  Tương ứng với mục tiêu cụ thể thứ hai, nghiên cứu đặt ra các câu hỏi sau: (2) Có tác động nào của việc thực hành công bố CSR đối với kết quả tài chính trong năm sau của công ty niêm yết ở Việt Nam không? (3) Tác động của từng khía cạnh thực hành công bố CSR đối với kết quả tài chính trong năm sau như thế nào?  Tương ứng với mục tiêu cụ thể thứ ba, nghiên cứu đặt ra các câu hỏi sau: (4) Nghiên cứu đưa ra hàm ý quản trị như thế nào đối với các doanh nghiệp niêm yết? 1.5. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 1.5.1. Đối tượng nghiên cứu Trách nhiệm xã hội, kết quả tài chính và các mối quan hệ giữa trách nhiệm xã hội và kết quả tài chính của các công ty phi tài chính niêm yết Việt Nam được phân theo 2 nhóm ngành là sản xuất và phi sản xuất. 1.5.2. Phạm vi nghiên cứu Phạm vi không gian: Bài nghiên cứu xem xét tác động một chiều của trách nhiệm xã hội và kết quả tài chính, tác động của từng khía cạnh trách nhiệm xã hội đến kết quả tài chính của các công ty phi tài chính niêm yết trên thị trường chứng khoán Việt Nam. Phạm vi thời gian: Thời gian lấy mẫu của nghiên cứu này là 6 năm từ năm 2012 đến năm 2017. 1.6. Phương pháp nghiên cứu Bài nghiên cứu này sử dụng phương pháp định tính và phương pháp định lượng, cụ thể như sau: 1.6.1. Phương pháp định tính Phương pháp định tính được sử dụng trong bài là tổng quan lịch sử, tổng hợp các định nghĩa, lý thuyết, cách đo lường CSR và kết quả tài chính, mối quan hệ giữa 17 CSR và kết quả tài chính đã có; lược khảo các nghiên cứu trước để có cái nhìn tổng quan nhằm làm rõ mục tiêu cụ thể thứ nhất và giải quyết câu hỏi nghiên cứu (1). 1.6.2. Phương pháp định lượng Để làm rõ mục tiêu nghiên cứu cũng như trả lời các câu hỏi nghiên cứu đã đặt ra, bài nghiên cứu sẽ kế thừa mô hình nghiên cứu của Cristina Madorran (2016), Enas Abu Farha và Mahmoud Alkhalaileh (2016), Ngô Quang Huân và cộng sự (2016), Saima Javaid và Husam-Aldin Nizar Al-Malkawi (2018) và có thêm một số điều chỉnh về các biến kiểm soát để kiểm định ảnh hưởng của thực hành trách nhiệm xã hội đến kết quả tài chính doanh nghiệp trong bối cảnh Việt Nam hiện nay. Với việc sử dụng dữ liệu bảng với thời gian 6 năm và số lượng mẫu nhiều có thể dẫn đến sai lệch ước lượng và vấn đề nội sinh mà các nghiên cứu trước đã phân tích, bài nghiên cứu áp dụng mô hình hồi quy dữ liệu bảng bằng phương pháp GMM (Generalized method of moments) hai bước trên phần mềm Stata 14.2 dựa trên các nghiên cứu của Cavacoa và Crifo (2014), Cristina Madorran (2016), Saima Javaid và Husam-Aldin Nizar Al-Malkawi (2018) để kiểm soát các sai lệch. Các kỹ thuật kiểm định cần thực hiện khi sử dụng dữ liệu bảng bao gồm kiểm định tự tương quan, đa cộng tuyến, phương sai thay đổi. 1.6.3. Nguồn số liệu Bài nghiên cứu sử dụng số liệu thứ cấp. Biến CSR được lấy bằng phương pháp phân tích nội dung từ báo cáo thường niên (BCTN), báo cáo bền vững (BCBV) của khoảng 480 công ty phi tài chính niêm yết trên Sở giao dịch chứng Khoán TPHCM và Hà Nội từ năm 2012 – 2017, thu thập dữ liệu thông qua các trang dữ liệu chứng khoán tài chính, websites: www.vietstock.vn, www.cafef.vn, www.cophieu68.vn, www.stockbiz.vn, websites riêng của các công ty. Các biến thể hiện kết quả tài chính của các doanh nghiệp niêm yết được lấy từ cơ sở dữ liệu Thomson Reuters. 1.7. Ý nghĩa của nghiên cứu Nghiên cứu này đóng góp thêm cho lý thuyết trong nước một số khía cạnh sau: 18 Thứ nhất, nghiên cứu này dự kiến sẽ đóng góp một sự hiểu biết sâu hơn về lý thuyết các bên liên quan, lý thuyết hợp pháp để công bố CSR, vấn đề thực hành công bố CSR ở các nước đang phát triển và cụ thể hơn, ở Việt Nam. Bài viết đã nỗ lực để xác định các thực tiễn hiện hành về công bố CSR của các doanh nghiệp trong các ngành nghề kinh doanh khác nhau, cũng hỗ trợ cho mục tiêu chính là xác định mối quan hệ giữa công bố CSR và kết quả tài chính Thứ hai, nghiên cứu này kiểm tra mối quan hệ giữa công bố CSR và kết quả tài chính của các doanh nghiệp niêm yết trên thị trường chứng khoán Việt Nam trong giai đoạn từ năm 2012 đến năm 2017 và sử dụng bộ chỉ tiêu kiểm tra mức độ công bố CSR mới nhất của GRI Standard (GRI-GSSB) kết hợp Thông tư 155 của Bộ tài chính, kiểm tra mối quan hệ giữa công bố CSR và kết quả tài chính bao trùm tất cả các ngành trong giai đoạn từ khi bắt đầu có các quy định về công bố CSR đến nay (2012-2017). Cuối cùng, nghiên cứu này được kỳ vọng sẽ tăng cường chất lượng nghiên cứu về công bố thông tin CSR và kết quả tài chính ở Việt Nam. Ngoài ra, nghiên cứu này sẽ cung cấp một hình ảnh rõ ràng hơn về tác động của các đặc điểm doanh nghiệp đối với việc công bố CSR ở Việt Nam. 1.8. Bố cục của luận văn Luận văn này bao gồm năm chương: Chương 1: Giới thiệu. Chương này nêu vấn đề nghiên cứu, lý do chọn đề tài, mục tiêu nghiên cứu, phương pháp nghiên cứu, đối tượng và phạm vi nghiên cứu, ý nghĩa của nghiên cứu Chương 2: Cơ sở lý thuyết và các mô hình nghiên cứu thực nghiệm về tác động của trách nhiệm xã hội đối với kết quả tài chính. Cụ thể bao gồm các nội dung xem xét các tài liệu về CSR và kết quả tài chính bắt đầu với một cuộc thảo luận về nền tảng lý thuyết liên quan đến việc công bố CSR, sau đó xem xét các mô hình về mối quan hệ giữa công bố CSR và kết quả tài chính từ các tác giả nước ngoài và Việt Nam, cuối cùng chương này nêu việc lựa chọn biến, mô hình và kỳ vọng dấu các biến. 19 Chương 3: Phương pháp, quy trình nghiên cứu và dữ liệu với nội dung bao gồm dữ liệu và phương pháp nghiên cứu liên quan đến lựa chọn mẫu nghiên cứu, quy trình thực hiện và các kiểm tra kỹ thuật sử dụng trong nghiên cứu. Chương 4: Kết quả nghiên cứu. Chương này sẽ tiến hành phân tích định tính thực trạng trách nhiệm xã hội của các doanh nghiệp và giải thích các kết quả nghiên cứu định lượng. Chương này cũng thảo luận các kỹ thuật phân tích được đề cập trong Chương 3 dựa trên các kỳ vọng dấu các biến trong chương 2. Chương 5: Kết luận và hàm ý chính sách sẽ tóm tắt lại kết quả nghiên cứu, đưa ra một vài hàm ý chính sách, những hạn chế và đề xuất cho các hướng nghiên cứu tương lai.

Loại tài liệu	Luận văn thạc sĩ
Chuyên Ngành	Quản trị kinh doanh
Nơi xuất bản	Đại học Kinh Tế TpHCM
Năm	2020